شاید در سالهای گذشته زمانی که بحث از درمان اختلال یادگیری میشد، بسیاری از افراد راهکاری برای آن نداشتند. اما خوشبختانه امروزه علم بهاندازهای پیشرفت کرده است که انواع اختلالات یادگیری قابل درمان خواهند بود. تنها نکته مهم که مربیان و والدین باید به آن هوشیار باشند، تشخیص سریع و بهموقع و مراجعه به پزشک برای درمان است.
همانطور که میدانید انواع اختلالات در یادگیری کودکان از انجام صحیح فرآیند نوشتن، خواندن، درک مفاهیم و ایدهها جلوگیری خواهد کرد. به همین دلیل در صورت عدم تشخیص و مداخله بهموقع، میتواند منجر به افت تحصیلی، کاهش عزتنفس و مشکلات اجتماعی شود. همراه ما باشید تا راهکارهای درمانی این اختلال را بیشتر بشناسید.
آیا اختلال یادگیری قابل درمان است؟
در یک پاسخ کوتاه به سوال آیا اختلال یادگیری درمان دارد؟ باید بگوییم، بله. درمان اختلال یادگیری وجود دارد. البته این درمان بسته به نوع اختلال و ویژگیهای شخصیتی کودک متفاوت است. دو نکته کلیدی درباره فرآیند درمان وجود دارد. اولین مورد این است که نباید اختلال یادگیری را با هر نوع بیماری ذهنی دیگر مانند ناتوانی ذهنی اشتباه بگیرید.
همچنین متخصصان تاکید میکنند که تشخیص زودهنگام و به موقع تا حد زیادی فرآیند درمان را تسریع میبخشد و از چالشهای جدی کودکان در فرآیند یادگیری جلوگیری خواهد کرد. در سایت Dr.Plays انواع خدمات تست و ارزیابی شرایط یادگیری کودکان انجام میشود. اگر هرگونه ایراد در فرآیندهای یادگیری کودک مشاهده میکنید، بهتر است حتما در این زمینه با متخصصان مشورت کنید.
راه های درمان اختلال یادگیری در سالهای اخیر نوین شده و به سمت درمانهای غیردارویی رفته است. برای حل این اختلال معمولا از روشهای مداخلات شناختی و درمانهای رفتاری استفاده میشود. درمان کیسهایی که با روشهای غیر دارویی به دنبال بهبود آنها هستیم، با بررسی خود کودک و ویژگیهای حسی و شناختی او آغاز خواهد شد. در ادامه بیشتر با انواع راه های درمان اختلال یادگیری آشنا خواهیم شد.
روشهای نوین درمان اختلال یادگیری
همانطور که اشاره کردیم، رد سالهای اخیر دانشمندان به کمک دانشی که از بررسی هزاران کیس و پیشرفتهای علم، توانستهاند به راهکارهای جدیدی در جهت درمان اختلال یادگیری برسند. انتخاب روش درمانی درست که البته باید توسط پزشک متخصص صورت بگیرد، تاثیر بسیار زیادی در میزان جواب گرفتن شما از درمان دارد.
درنتیجه روشهای جدید به کمک پزشکان آمدهاند تا بتوانید بالاترین میزان بازدهی را دریافت کنید. همچنین این روشها شما را سریعتر و به طور دائمی به درمان نزدیک میکنند. گاها در روشهای قدیمی کودکان دلبند دچار اذیت میشدند و یا فرآیند درمان برای آنها خسته کننده میشد؛ خوشبختانه در حال حاضر با وجود روشهای نوین درمان اختلالات، این مشکلات تا حد بسیار زیادی رفع شدهاند.
نوروفیدبک و لورتا نوروفیدبک
علوم اعصاب نوروساینس قدم بزرگی برای درمان همیشگی و بدون دارو برای درمان اختلال یادگیری ارائه کرده است. نوروفیدبک و لورتا نوروفیدبک دو روش غیر تهاجمی هستند که مغز افراد را به نوعی از نو برنامه ریزی میکنند. نوروفیدبک و اختلال یادگیری دو مفهومی هستند که با آوردن نام درمانهای نوین در ذهن مخاطبان روشن میشود.
تنظیم امواج مغزی که در فرآیند این نوع درمان صورت میگیرد، به ذهن یاد میدهد که چه زمانی در حال انجام کار درست است و به نوعی عملکرد آن را ارتقا خواهد داد. این درمان به این صورت است که اطلاعات مغز در لحظه توسط الکترودهای مخصوصی ثبت میشوند؛ سپس بازی در اختیار کودک قرار میگیرد.
طی این بازی الکترونیکی زمانی امتیاز اتخاذ خواهد شد که فرد عملکرد مغزی نرمال از خود بروز دهد. البته لازم به ذکر است که بازی بدون دخالت دست پیش میرود. در نهایت مغز از نو برای رفتار صحیح آموزش میبیند.
کار درمانی و گفتار درمانی
اگر به خاطر داشته باشد، دوتا از مهمترین اختلالات یادگیری که معمولا درصد بالایی از کودکان دارای اختلال درگیر آن هستند، اختلالات گفتاری و حرکتی میباشند. کار درمانی با انجام برخی از حرکات به کودک در بازیابی نیرو و توان از دست رفته کمک خواهد کرد. همچنین تمرکز در کار درمانی بر روی ابعاد حسی و ادراکی کودک است. روش های درمان اختلال یادگیری نوین نیازمند استمرار و تکرار هستند.
بسیاری از تمریناتی که در روش کار درمانی مورد استفاده قرار میگیرند، شبیه به تقویت مهارتهای دستورزی است. به این صورت که معمولا پزشک این وظایف را سادهتر میکند تا کودک اعتماد بنفس خود را از دست ندهد.
- تقسیم وظایف به بخشهای کوچکتر
- آماده کردن ذهن و حافظه کودک
- آموزش نشانههای تصویری
- کمک به تقویت عضلات دست و انگشتان و آموزش ریزترین نکات مانند برداشتن مداد
- کمک به خودتنظیمی کودک در توجه و تمرکز
- بهبود توانایی کودک برای انجام کارهای روتین و روزانه
برای گفتار درمانی همیشه سراغ متخصص آسیب شناس گفتار میرویم. پزشکان در این زمینه گاها حتی آموزش زبان را به صورت گام به گام و با ارزیابی شرایط فرد شروع میکنند. همچنین گاها ممکن است پزشک به کودک استراتژیهای شروع ارتباطات اجتماعی را هم آموزش بدهد.
برنامه آموزش فردی (IEP)
یکی دیگر از روشهایی که برای درمان بچه هایی که اختلال یادگیری دارند استفاده میشود، روش IEP است. در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا برای درمان هر کودک از برنامه آموزش فردی یا Individualized Education Plan استفاده میشود و نحوه اعمال آن توسط مربیان و والدین کودک صورت میگیرد.
در این روش اهداف آموزشی کوتاهمدت و بلندمدت، استراتژیهای آموزشی، منابع لازم و روشهای ارزیابی پیشرفت بر اساس نظر و فکر پزشک با بررسی شخصی کودک آماده و ارائه میشود. برخی از کلینیکها در ایران مانند کلینیک رسش این خدمات را ارائه میدهند.
نقش بازی های آموزشی در درمان اختلال یادگیری
درمان اختلال یادگیری در کودکان در گذشته کمی متفاوتتر صورت میگرفت. البته این به معنای عدم کاربردی بودن این روشها نیست. برخی از بازی های آموزشی موثر در درمان اختلالات شامل:
روش چند حسی فرنالد
روش چند حسی فرنالد که بیشتر در مدارس و مراکز تخصصی مورد استفاده قرار میگیرد، معمولا به طور همزمان چند حس کودک را درگیر میکند. به این صورت که کودک همزمان با دیدن برخی کلمات، آنها میشنود و مینویسد. حتی ممکن است از کودک خواسته شود که لغت را با نوک انگشت دنبال هم بکند.
روش ادراکی-حرکتی کپارت (Kephart Method)
در روش ادراکی حرکتی کپارت رفتار بر اساس حرکت عضلات تفسیر میشود. در این روش برای درمان اختلالات یادگیری در کودکان تمریناتی طراحی میشود که کودک از طریق حرکت بتواند بر روی فهم و درک شناختی خود پیشرفتی داشته باشد.
شناخت پایدار و قابل اعتماد برای کودک از طریق ادراک همزمان با حرکت یکی از اهدافی است که در این روش دنبال میشود. معمولا مهارتهای خواندن، نوشتن و ریاضی از طریق این روش تقویت میشوند.
به طور مثال ممکن است که در این روش از کودک خواسته شود تا در یک مسیر مشخص حرکت کند تا در نهایت توانایی تمرکز و درک مفاهیم فضایی ایشان افزایش داشته باشد. مراکز علوم اعصاب و روانشناسی سایبر از این روش ترکیبی برای تاثیر بر ابعاد شناختی کودک استفاده میکنند.
نقش بازی های آموزشی در درمان اختلال یادگیری
تحقیقات نشان داده است که درمان اختلال یادگیری کودکان اگر همراه با بازی باشد، تاثیرات بلند مدت بیشتری بر روی ابعاد شناختی کودک خواهد داشت. بازی های آموزشی نه تنها سرگرمکنندهاند، بلکه میتوانند به کودک کمک کنند تا در ابعاد مختلف مغزی مانند تمرکز و توجه نیز رشد داشته باشند.
یادگیری همراه با بازی اعتماد بنفس کودک را هم افزایش میدهد. پازلها، فلشکارتها و بازیهای ساختنی هر کدام به طور همزمان بر روی چند مهارت شناختی و حسی حرکتی کودک تاثیر میگذارند. تکرار مدیریت شده این بازیها بخشهایی از مغز کودک را که به درستی پردازش اطلاعات انجام نمیدهد را بهبود میبخشد.
اهمیت حمایت والدین و محیط آموزشی
کودک در محیطی که او را تحت فشار قرار میدهد، رشد نمیکند. این جمله یک واقعیت است که سالها توسط پزشکان تاکید شده است. سعی کنید در هر نوع درمانی که توسط پزشک برای کودک شما پیش گرفته میشود، فضایی امان و بدون استرس برای کودک آماده کنید.
او را از اشتباه کردن نترسانید و اجازه دهید در صورت لزوم چند بار یک خطا را تکرار کند. اگر تجربهای در زمینه درمان اختلال یادگیری و برخورد با کودکانی که دارای این مشکل بودهاند دارید، حتما در بخش نظرات با ما، سایر مادران و مربیان در میان بگذارید.
نکته مهم دیگر در این زمینه اهمیت تشخیص اختلال است که اکثرا در مراحل ابتدایی رشد کودک باید صورت بگیرد. درنتیجه مادر و مربی مهد کودک نقش غیر قابل انکاری در تشخیص زودهنگام اختلالهای شناختی دارند.
همکاری با متخصصان و حضور در جلسات درمانی، اجرای تمرینات خانگی تحت نظر کاردرمانگر یا گفتاردرمانگر و البته مطالعه بروزترین منابع موجود و مقالات مرتبط با تشخیص و درمان اختلالات یادگیری برخی از کارهایی است که اگر مادران و مربیان به درستی آنها را انجام بدهند، کمک بسیار بزرگی در فرآیند درمان اختلال فرزند خود میکنند.
نتیجهگیری
درمان اختلال یادگیری نیازمند دیدی جامع، علمی و انسانی است. برای درمان این اختلال تنها عملکرد درست پزشک کافی نیست و تمام خانواده کودک باید با او در این مسیر همراه باشند. خوشبختانه در سالهای اخیر با رشد درمانهای غیر دارویی، امیدواری برای درمان همیشگی انواع اختلالات یادگیری افزایش داشته است.
البته لازم است در این بخش هم مجدد به این نکته اشاره کنیم که تشخیص اختلال اگر به هنگام و زود باشد، درمان هم سریعتر خواهد بود و هم اثر بخشی بیشتر خواهد داشت. پس از طی شدن مراحل درمان کیفیت زندگی و عملکرد تحصیلی کودکان را بهطور چشمگیری بهبود پیدا میکند.