یکی از مهم‌ترین ابعاد رشدی در کودکان که تنها به فیزیک آن‌ها مرتبط نمی‌شود و رشد شناختی آن‌ها را هم درگیر می‌کند، بحث مهارت‌های دست ورزی است. این مهارت شامل کنترل حرکات ظریف دستان و انگشت‌ها می‌باشد حرکت دقیق دست‌ها و انگشتان و بازی دست ورزی باید در سنین 2 تا 7 سالگی تقویت شود تا در آینده پایه مناسبی برای انجام حرکات ریزتر و سخت‌تر شود.
اگر مهارت دست‌ورزی و کنترل برای قدرت انگشتان و دست‌ها به خوبی رشد پیدا نکند، کودکان در انجام کارهای ساده روزانه مانند نوشتن، نقاشی، بستن بند کفش و حتی دکمه لباس هم به مشکل برمی‌خورند. به همین خاطر در این مقاله با برخی از مهم‌ترین بازی های تقویت انگشتان بیشتر آشنا خواهیم شد.
بازی دست ورزی پیشنهادی برای کودکان پیش‌دبستانی
خوشبختانه تقویت این بعد رشدی حرکتی کودکان از طریق بازی صورت میگیرد و بچه‌ها به صورت ناخودآگاه با انجام بازی های برنامه ریزی شده، در ابعاد مختلف رشد پیدا می‌کنند. نکته جالب در این بازیها این است که باعث رشد شناختی و اجتماعی کودک هم می‌شوند. برخی از این بازیها نیاز به تمرکز و توجه دارند که در نهایت دامنه شناختی کودک را افزایش می‌دهند. برخی از این بازیها شامل:
بازی با خمیر بازی
یکی از بازی‌هایی که به خوبی انگشتان و دست‌های کودکان را تقویت می‌کند، بازی با خمیر بازی است. کودکان با له کردن، فشار دادن و کشیدن خمیر بازی برای شکل دادن به خمیر خلاقیت خود را پرورش می‌دهند و در عین حال عضلات و ماهیچه‌های آن‌ها هم آماده‌تر می‌شود. بازی دست ورزی با خمیر بازی پیش دبستانی باید در برنامه‌های مربیان قرار بگیرد.
نقاشی با رنگ انگشتی
انگشتان پل کودکان برای کشف دنیای بیرون هستند. برداشتن رنگ با انگشت‌ها و لمس خنکی و وزن رنگ در رشد حس لامسه کودکان موثر خواهد بود. دست ورزی با رنگ انگشتی زمانی صورت میگیرد که کودکان مستقیما با انگشت روی برگه کاغذ یا دیوار نقاشی می‌کشند و تمام ماهیچه‌های دست آن‌ها به‌مرور قوی‌تر می‌شوند.
ساخت کاردستی با کاموا
زمانی که سراغ بازی دست ورزی می‌رویم که نیازمند خلاقیت هستند، یک نکته مهم را باید به والدین و مربیان گوشزد کنیم؛ و آن هم ایجاد محیطی بدون فشار و تنش برای بچه‌ها است. توقع کاردستی پیچیده از فرزند خردسال خود نداشته باشید. برای دست ورزی با کاموا کافی است از بچه‌ها بخواهید که کاموا را دور یک بطری طرح دار و یا مقوا بپیچند. در این شرایط دقت، تمرکز و مهارت‌های حرکتی ظریف آن‌ها تقویت می‌شود.
بازی با نی و کاموا
بخشی از رسالت بازی‌های رشد مهارت دست‌ورزی، افزایش هماهنگی چشم و دست است. در دست ورزی با نی و کاموا کودکان مجبور می‌شوند برای رد کردن کاموا از بین نی‌ها و ساخت اشکال مختلف، دستان خود را در راستای فاصله خالی نی‌ها حرکت بدهند. دست ورزی با نی معمولا تمرکز را هم افزایش می‌دهد.
دست ورزی با نمک رنگی
یکی دیگر از بازی‌هایی که حس لامسه کودکان را افزایش می‌دهد، بازی با نمک‌های رنگی و کشیدن شکل‌های دلخواه روی آن‌ها است. دست ورزی با نمک خلاقیت بچه‌ها را چند برابر می‌کند.
بازی با اسباب‌بازی‌های دست‌ورزی
در دنیای امروز اسباب بازیها بر اساس روانشناسی کودکان طراحی و تولید می‌شوند. اسباب بازی های دست ورزی که در فروشگاه‌های معتبر به فروش می‌رسند، علاوه بر اینکه نوعی بازی‌های تقویت انگشتان محسوب می‌شوند، مهارت حل مسئله و تمرکز بچه‌ها را نیز افزایش می‌دهند. لگو، مهره‌های نخ‌کردنی و پازل‌ها نوعی بازی دست ورزی هستند که در بعد شناختی کودک تاثیرات زیادی دارند.
نقاشی با ابزارهای مختلف
کودکان از انجام کارهای روتین فراری هستند. به همین خاطر از ابزار مختلف برای نقاشی استفاده کنید. انواع قلم مو، مداد رنگی، آبرنگ و مداد شمعی ابزار خوبی برای نقاشی کودکان محسوب می‌شوند. البته برخی از ابزارها بیشتر برای بازی دست ورزی پیش دبستانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بازی با گیره‌های لباس
باز و بسته کردن گیره‌هایی که میزان سفتی آن‌ها متناسب با سن کودکان باشد، عضلات انگشتان را تقویت می‌کند. می‌توانید این تمرین را با قرار دادن گیره‌ها در لبه مقوا امتحان کنید.
شن‌بازی
یکی دیگر از انواع بازی های حسی، بازی با دانه‌های ریز شن است. این کار حس لامسه کودکان را تقویت می‌کند. ساختن اشکال مختلف با شن همچنین خلاقیت کودکان را رشد خواهد داد.
بازی‌های پیچاندنی
استفاده از پیچ و مهره‌های بزرگ، به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های حرکتی ظریف خود را تقویت کنند. چفت کردن مهره‌ها به هم نیازمند هماهنگی عضلات با چشم‌ها است.
بازی با دکمه و زیپ
باز و بسته کردن دکمه لباس عروسک‌ها و زیپ لباس‌ها به افزایش استقلال کودکان کمک می‌کند. پس از مدتی اجازه دهید کودکان خودشان کارهای شخصی مانند بستن زیپ و دکمه را امتحان کنند تا مسئولیت پذیری و حس اعتماد بنفس آن‌ها افزایش داشته باشد.
ساخت اوریگامی ساده
تا کردن کاغذ برای ایجاد اشکال مختلف، دقت و تمرکز کودکان را افزایش می‌دهد. اوریگامی همچنین هماهنگی بین دست و چشم را بهبود می‌بخشد. بازی دست ورزی پیش دبستانی با انجام همین بازی طراحی می‌شود.
در نهایت باید بگوییم که اهمیت قدرت کودکان در اجرای این بازیها به قدری زیاد است که مربیان برای مدتی آن‌ها را زیر نظر می‌گیرند تا در صورت نیاز، پیشنهاد شرکت در کارگاه‌های تقویت مهارت‌های حرکتی را به والدین بدهند.
نکات مهم در اجرای بازی‌های دست‌ورزی
بازی دست ورزی باید برای کودکان تداعی خاطرات خوب و حس اعتماد بنفس همزمان داشته باشد. در غیر این صورت کودکان علاقه کمتری از خود نشان می‌دهند و چه بسا انجام این بازیها با حس بد در آن‌ها انرژی منفی تولید کند. به همین خاطر برخی از نکات مهم وجود دارند که در کنار کارگاه‌های تقویت مهارت‌های حرکتی به والدین و مربیان گوشزد می‌شوند. برخی از این نکات شامل:
- تناسب با سن و توانایی کودک: همزمان که بازی باید باعث رشد فعالیت های حرکتی ظریف در کودک بشود، باید با توانایی و رشد ایشان هماهنگ باشد. به طور مثال اگر در بازی با گیره درجه سفتی گیره‌ها خیلی بالا باشد، کودک پس از چندبار امتحان آن را کنار گذاشته و ممکن است دیگر تمایلی به انجام آن از خود نشان ندهد.
- ایجاد محیطی امن و بدون فشار: فضایی فراهم کنید که کودک بدون ترس از اشتباه کردن، بتواند آزادانه بازی کند. برای کودک حد خوب و عالی تعیین نکنید. هر شکلی و رنگی که با ترکیب خمیر بازی ساخت باید مورد توجه و تشویق شما قرار بگیرد. فراموش نکنید که کودک شما نهایت 6 سال سن دارد.
- تشویق و تقویت مثبت: تاثیر تشویق و حال خوب را فراموش نکنید؛ این کار مانند معجزه است. اگر فرزند شما تنها یک ساعت برای انجام بازی مهارت دست ورزی از خود علاقه نشان داد، همان را هم بزرگ کنید و او را تشویق کنید. به مرور زمان این یک ساعت افزایش زیادی پیدا خواهد کرد.
- استفاده از مواد و ابزارهای متنوع: در نهایت امتحان بازیها و اساب بازی‌های جدید انگیزه خوبی برای کودکان است. درنتیجه هر چند وقت یکبار با جستجو در اینترنت بازی‌های جدید را امتحان کنید.
نتیجه‌گیری
بازی‌های دست‌ورزی نقش اساسی در رشد همه‌جانبه کودکان دارند. تمرینات مهارت های دستی معمولا نیازمند دقت و توجه زیادی هستند؛ در نتیجه به مرور زمان این بعد شناختی کودک را تقویت خواهند کرد. بازی‌هایی مانند حل پازل و یا ساخت خانه با لگو همزمان به تفکر خلاق و مهارت حل مسئله نیاز دارد.
در نهایت شنیدن تجربه مادران و مربیان موفق در این زمینه به ما نشان می‌دهد زیر نظر داشتن رشد حرکتی و فعالیت های حرکتی ظریف چقدر اهمیت دارد. این بازیها در آینده زیر بنا و پایه‌ی حرکاتی می‌شوند که کودک باید به طور روتین، مستقلانه انجام دهد. درنتیجه اگر شما هم در این زمینه تجربه خاصی دارید، حتما با ما به اشتراک بگذارید.
۴ پاسخ
جالب بود، من کلی ایده گرفتم، البته بخشی که بازی با گیره بود را متوجه نشدم، کاش برای هر بازی یک عکس هم میگذاشتید، که ملموس‌تر بشه
دنیا با وجود اشخاصی مثل جناب دکتر محمدب نیا خیلی قشنگ تر میشه.
این اطلاعات این بازی ها
میتونه خیلی رشد دهنده من نوعی تا خود کودک باشه.
احسنت❤😍
از دیدگاه من ،کودکان شاید در سنین مختلف وبنا بر مقتضیات زمان بتوانند ،بسیارى از مهارتها را بیاموزند اما با تقویت مهارتهاى حرکتى کودکان ، ،سطح تمرکز ان ها بالا رفته و تعادل و هماهنگى بین عضلات ان ها افزایش میابد،
ضمن این که کودک از همان ابتدا با اعتماد به نفس بالا رشد مى کند و احساس استقلال بیشترى را تجربه مى کند.
وایی خیلی جامع و کامل بود توضیحات ، عالی بود ،خیلی کمک کننده بود مرسی