-دکتر بازیها

دسته بندی مقالات

دسته‌ها

اگر کودک شما از خواندن فراری است و در هنگام خواندن، به مشکل برمی‌خورد و نگران اعتماد به نفسش هستید، این مطلب برای شماست. بازی درمانی برای اختلال خواندن، بهترین و جذاب‌ترین برای کودکان نارساخوان است. این روش خلاقانه، با فعالیت‌های سرگرم‌کننده و شاد، اعتمادبه‌نفس کودکان را تقویت کرده و یادگیری را به حس لذت‌بخشی برای کودک تبدیل می‌کند. در این مطلب، با تمریناتی برای درمان اختلال خواندن آشنا می‌شوید که والدین و معلمان می‌توانند به‌سادگی در خانه یا کلاس اجرا کنند. درمان اختلال خواندن با بازی، محیطی پویا و بدون استرس خلق می‌کند که کودکان در آن با اشتیاق یاد می‌گیرند. برای کشف ابزارها و دوره‌های تخصصی، سری به سایت روانشناسی کودک بزنید و سفر یادگیری را آغاز کنید!

 

اختلال خواندن چیست و بازی درمانی چگونه جادو می‌کند؟

اختلال خواندن، دنیایی از چالش‌هاست؛ از نارساخوانی که رمزگشایی کلمات را دشوار می‌کند تا مشکلاتی در فهم معنای متن. اما نگران نباشید! بازی درمانی برای اختلال خواندن خیلی سریع به کودک کمک می‌کند تا با لذت این موانع را پشت سر بگذارد. بازی‌های مناسب نارساخوانی، با تقویت حافظه کاری، تمرکز و پردازش زبانی، پایه‌های خواندن را محکم می‌کنند. تمرین بازی‌محور برای تقویت حافظه کاری و آموزش خواندن با بازی، با تکیه بر علم بازی‌های شناختی، ذهن کودک را برای موفقیت آماده می‌کنند. این بازی‌ها مهارت‌های خواندن را تقویت کرده و جرقه‌های انگیزه و اعتمادبه‌نفس را در دل کودک روشن می‌کنند.

 

بازی درمانی برای اختلال خواندن

 

انواع بازی درمانی: کلیدهای طلایی برای خواندن بهتر

اختلال خواندن می‌تواند اعتمادبه‌نفس کودک را خدشه‌دار کند، اما بازی‌های تقویتی برای خواندن نمی‌گذارند این اتفاق برای کودک شما بیفتد! این بازی‌ها، با سرگرمی و هیجان، مهارت‌های ضروری خواندن را تقویت می‌کنند. بیایید نگاهی به انواع این بازی‌ها بیندازیم:

 

بازی‌های فونولوژیک: جادوی رمزگشایی واژه‌ها

رمزگشایی، مثل حل یک معمای هیجان‌انگیز است که حروف و صداها را به کلمات معنادار تبدیل می‌کند. کودکان نارساخوان اغلب در این مرحله گیر می‌کنند، اما بازی برای تقویت رمزگشایی می‌تواند معجزه کند! با فعالیت‌هایی مثل چیدن پازل‌های حروف رنگارنگ و بازی‌های ریتمیک کلمه‌سازی، ذهن کودک برای شناسایی و ترکیب صداها آماده می‌شود. تمرین‌های تعاملی حروف و کلمات، مثل مرتب کردن حروف روی تخته‌های بازی، یادگیری را سرگرم کننده می‌کنند. برای ایده‌های بیشتر، دوره‌های فونولوژیک سایت روانشناسی کودک گنجینه‌ای از منابع جذاب در اختیارتان قرار می‌دهد.

 

بازی‌های درک مطلب: کشف داستان‌ها با سرگرمی

خواندن فقط کنار هم گذاشتن کلمات نیست؛ درک معنای آن‌هاست که دنیای متن را زنده می‌کند. بازی برای درک مطلب، مثل داستان‌گویی با پرسش‌های هیجان‌انگیز یا بازی‌های کارتی تصویر و واژه، به کودک کمک می‌کند تا معنای متن را بهتر بفهمد. این فعالیت‌های سرگرم‌کننده برای نارساخوان‌ها، با ایجاد فضایی شاد، کودک را به کشف ایده‌های اصلی و جزئیات متن دعوت می‌کنند. برای منابع بیشتر، دوره‌های درک مطلب سایت روانشناسی کودک راهنمای شماست.

 

بازی درمانی برای اختلال خواندن

 

بازی‌های دیداری-شنیداری: هماهنگی چشم و گوش

خواندن، رقص هماهنگ چشم و گوش است. تمرین‌های دیداری-شنیداری، مثل فلش‌کارت‌های صوتی-تصویری یا بازی‌های تشخیص الگوهای حروف، به کودکان کمک می‌کنند تا حروف و صداها را بهتر درک کنند. این بازی‌های شناختی در خانه، پردازش بصری و شنیداری را تقویت کرده و خواندن را روان‌تر می‌کنند. دوره‌های دیداری-شنیداری روانشناسی کودک، ابزاری ساده اما موثر برای والدین است.

 

بازی‌های شناختی: تقویت حافظه و تمرکز

تصور کنید ذهن کودک مثل یک جعبه گنج است که باید مرتب و آماده نگه داشته شود. تمرین‌های حافظه برای یادگیری خواندن و بازی برای تمرکز در اختلال خواندن، مثل کارت‌های حافظه واژگان یا اپلیکیشن‌های تعاملی، حافظه کاری و توجه کودک را تقویت می‌کنند. این تمرینات شناختی کودکانه، یادگیری را به یک بازی هیجان‌انگیز تبدیل می‌کنند. برای منابع بیشتر، به دوره‌های تقویت حافظه سایت روانشناسی کودک سر بزنید.

 

بازی‌های حرکتی: هماهنگی برای خواندن بهتر

خواندن، فقط کار ذهن نیست؛ چشم‌ها و دست‌ها هم باید با ذهن در هنگام خواندن هماهنگ باشند! بازی‌های کلاسی برای اختلال خواندن، مثل پرتاب توپ به حروف یا نقاشی تعاملی، مهارت‌های حرکتی را تقویت می‌کنند. این فعالیت‌ها، با ترکیب حرکت و یادگیری، به کودکان کمک می‌کنند تا با دقت بیشتری کلمات را دنبال کنند. دوره‌های حرکتی سایت روانشناسی کودک، راهکارهایی خلاقانه برای والدین و معلمان دارد.

 

بازی درمانی برای اختلال خواندن

 

ابزارهای ساده برای بازی درمانی در خانه و مدرسه

تقویت مهارت خواندن با ابزارهای بازی‌محور، نیازی به تجهیزات پیچیده ندارد! پازل‌های آموزشی حروف، فلش‌کارت‌های رنگارنگ، و اپلیکیشن‌های کودکانه، یادگیری را به شدت جذاب می‌کنند. در خانه، والدین می‌توانند با بازی‌های ویژه یادگیری واژگان، مثل ساخت کلمات با حروف مغناطیسی، کودک را سرگرم کنند. در کلاس، بازی‌های کلاسی برای اختلال خواندن، مثل مسابقه کلمه‌سازی، فضای یادگیری را پویا می‌کنند. برای ابزارهای بیشتر، سایت روانشناسی کودک منبعی ارزشمند است.

 

چگونه بازی درمانی را اجرا کنیم؟

والدین عزیز! کافی است فضایی شاد و بدون فشار در خانه بسازید و با جلسات کوتاه روش‌های تعلیمی با رویکرد بازی، کودک را همراهی کنید. تشویق و لبخند شما، بزرگ‌ترین انگیزه اوست. در مدرسه، معلمان می‌توانند با بازی‌های کلاسی برای اختلال خواندن، یادگیری را به یک تجربه گروهی جذاب تبدیل کنند. همکاری با متخصصان، مثل گفتاردرمان‌ها، می‌تواند این مسیر را هموارتر کند. برای راهنمایی‌های بیشتر، دوره‌های آموزشی سایت روانشناسی کودک را از دست ندهید.

 

نگاهی به رقبا: بازی درمانی در ایران و جهان

در دنیا، برنامه‌هایی مثل Lexia Core5 و Nessy با بازی‌های خلاقانه، به کودکان نارساخوان کمک می‌کنند. در ایران، روانشناسی کودک با بازی درمانی برای اختلال خواندن، رویکردی منحصربه‌فرد دارد که یادگیری را به تجربه‌ای شاد و انگیزه‌بخش تبدیل می‌کند. این برنامه‌ها، با تمرکز بر لذت و تعامل، کودکان را به سوی موفقیت هدایت می‌کنند.

 

توصیه‌هایی به والدین و معلمان برای بازی درمانی

برای حمایت از کودکان نارساخوان، ابتدا نیازهایشان را بشناسید. هر روز زمانی را به تمریناتی برای درمان اختلال خواندن اختصاص دهید و با فعالیت‌های سرگرم‌کننده برای نارساخوان‌ها، انگیزه آن‌ها را بالا ببرید. همکاری با متخصصان و استفاده از منابع سایت‌هایی مثل روانشناسی کودک، مسیر یادگیری را هموار می‌کند. با تشویق و صبر، به کودک کمک کنید تا با اعتمادبه‌نفس بخواند و بدرخشد.

 

نتیجه‌گیری

بازی درمانی برای اختلال خواندن، راهی نوین و شاد برای باز کردن گره‌های یادگیری است. این روش، با کاهش استرس و افزایش انگیزه، به کودکان کمک می‌کند تا با لذت بخوانند و یاد بگیرند. با تمرینات شناختی کودکانه و بازی‌های تقویتی برای خواندن، می‌توانید شاهد پیشرفت چشمگیر کودک باشید. همین حالا به سایت روانشناسی کودک سر بزنید، در دوره‌های تخصصی ثبت‌نام کنید و اولین قدم را برای شکوفایی مهارت‌های خواندن فرزندتان بردارید!

مدت زمان مطالعه: 6 دقیقه

تمرینات دست ورزی یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که پس از طی شدن مراحلی از رشد، باید با کودک همراه شود. اگر این مهارت در کودک وجود داشته باشد، فرزند ما هیچ مشکلی در انجام حرکات دقیق و ظریف به کمک انگشتان خود نخواهد داشت. اگر تا بحال دیده باشید که فرزند شما در انجام حرکات ظریف مانند نوشتن و یا گرفتن مداد دچار مشکل شده باشد، این مقاله برای شما است. با انجام تمرینات پیشنهادی ما، این مهارت کلیدی و بنیادی در فرزند شما تقویت خواهد شد.

 

دست ورزی چیست؟ آشنایی با مهارت‌های حرکتی ظریف

تمرینات دست ورزی بر تقویت عضلات کوچک دست و مچ برای انجام کارها تمرکز دارند. مهارت دست ورزی به هماهنگی چشم و دست برای گرفتن، کشیدن یا حرکت دادن اشیا در جهتی خاص اشاره دارد. حرکات ظریف و عضلات کوچک دست نسبت به حرکات درشت، نیاز به هماهنگی و دقت بیشتری دارند. این عضلات برای انجام کارهای روزمره مانند نوشتن، غذا خوردن، بستن دکمه یا مسواک زدن ضروری هستند.

اگر اختلالی در مهارت دست ورزی وجود داشته باشد، باید در سنین پایین تشخیص داده شود تا همگام با رشد عصبی کودک تقویت گردد. مهارت دست ورزی پایه‌ای برای سایر ابعاد رشد شناختی کودک مانند نوشتن، خواندن و حل مسئله است. در نتیجه، توجه به این مهارت و بررسی هرگونه ضعف در آن بسیار مهم است.

 

تمرینات دست ورزی

 

فواید تمرینات دست ورزی برای کودکان

فعالیت‌های حرکتی ظریف کودکان، پایه‌ای برای انجام کارهای روزمره هستند و هرگونه ضعف در این مهارت‌ها می‌تواند زندگی کودک را با چالش‌هایی همراه کند، از جمله مشکلات روحی. با انجام بازی‌های تقویتی برای مهارت دست ورزی، شاهد پیشرفت‌های زیر در کودک خواهید بود:

  • افزایش استقلال و اعتماد به نفس: انجام کارهایی مانند غذا خوردن یا نگه داشتن وسایل به تنهایی، به کودک کمک می‌کند اعتماد به نفس خود را تقویت کرده و حس استقلال‌طلبی بیشتری پیدا کند.
  • تقویت تمرکز و دقت: ضعف در مهارت دست ورزی می‌تواند تمرکز و دقت کودک را در فعالیت‌هایی مانند نوشتن کاهش دهد. بازی‌های دقت و تمرکز انگشتی به دلیل نیاز به توجه بالا، این مهارت‌ها را بهبود می‌بخشند.
  • بهبود مهارت‌های پیش‌نیاز نوشتن و تحصیل: برای موفقیت تحصیلی، کودک باید بتواند مداد، قیچی یا سایر ابزار را به درستی در دست گرفته و آن‌ها را کنترل کند. تمرینات آماده‌سازی برای نوشتن هماهنگی چشم و دست را تقویت می‌کنند.

 

دسته‌بندی تمرینات دست ورزی بر اساس سن و مهارت

در این بخش، تمرینات کاردرمانی برای دست ورزی را بر اساس سن و سطح مهارت کودک دسته‌بندی کرده‌ایم. با توجه به سن کودک و توصیه‌های پزشک، مناسب‌ترین فعالیت‌ها را انتخاب کنید.

 

تمرینات دست ورزی برای کودکان 2 تا 3 سال

در این سن، کودکان از طریق لمس اشیا دنیای اطراف را کشف می‌کنند و سعی می‌کنند با فشردن یا کشیدن، به اشیا شکل دهند. تمرینات برای تقویت عضلات انگشت در این سنین شامل موارد زیر است:

  • بازی با خمیر بازی: اجازه دهید کودک اشکال ساده‌ای مانند گلوله یا فرم‌های دلخواه با خمیر بسازد. این فعالیت درک او از بافت و وزن اشیا را افزایش داده و عضلات کوچک دست را تقویت می‌کند.
  • نخ کردن مهره‌های بزرگ: این فعالیت برای تمرین هماهنگی چشم و دست بسیار مناسب است. به دلیل خطر بلعیدن مهره‌ها، حتماً نظارت داشته باشید.
  • گرفتن اشیا با انبر یا گیره لباس: این فعالیت به تقویت گرفتن گازانبری کمک می‌کند که برای گرفتن مداد در آینده مفید است. از گیره‌های سبک و ایمن استفاده کنید و کنار کودک باشید تا گیره را به لبه مقوا یا طناب وصل کند.

 

تمرینات دست ورزی برای کودکان 4 تا 5 سال

در این سن، مهارت‌های دست ورزی پیشرفته‌تر می‌شوند. تمرینات تقویت انگشتان کودکان در این گروه سنی شامل موارد زیر است:

  • کار با قیچی ایمن: کودک 4 ساله باید بتواند کاغذ را در جهت مشخص برش دهد. این فعالیت مچ و انگشتان را تقویت می‌کند.
  • ساخت اشکال با لگو: ساخت برج یا اشکال هندسی با لگوهای کوچک، خلاقیت و درک فضایی را به همراه عضلات دست تقویت می‌کند.
  • رنگ‌آمیزی و نقاشی انگشتی: این فعالیت‌ها هماهنگی چشم و دست را بهبود داده و خلاقیت کودک را پرورش می‌دهند.

 

تمرینات دست ورزی برای کودکان 6 سال و بالاتر

در این سن، تمرینات نوشتاری پیش‌نیاز و فعالیت‌های پیچیده‌تر مورد توجه قرار می‌گیرند:

  • نوشتن و خط کشی با مداد: کپی کردن خطوط و اشکال ساده، پیش‌نیازی برای مهارت‌های نوشتاری است.
  • باز و بسته کردن زیپ و دکمه: این فعالیت به استقلال کودک و یادگیری الگوهای حرکتی کمک می‌کند.
  • بازی‌های پیچیده مهره و نخ: ساخت الگوهای پیشرفته‌تر با مهره‌ها، تفکر منطقی و تمرینات هماهنگی چشم و دست را تقویت می‌کند.

 

تمرینات دست ورزی

 

10 فعالیت هدفمند برای تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف

برای تقویت مهارت‌های دست ورزی، ترکیبی از فعالیت‌های عملی دست ورزی را به کار ببرید:

  1. خمیربازی؛ ابزار همه‌کاره برای تقویت انگشتان: از کودک بخواهید اشکال مشخصی مانند حیوانات یا اشکال هندسی بسازد. این فعالیت خلاقیت و عضلات دست را تقویت می‌کند.
  2. نخ کردن مهره‌ها؛ تمرین دقت و هماهنگی: پیدا کردن حفره مهره‌ها و نخ کردن آن‌ها، هماهنگی چشم و دست را بهبود می‌بخشد. ساخت دستبند یا اشکال خاص انگیزه کودک را افزایش می‌دهد.
  3. کار با قیچی؛ تقویت مچ و انگشتان: برش اشکال مشخص با قیچی ایمن، دقت و قدرت مچ را افزایش می‌دهد.
  4. بازی با گیره لباس؛ ابزار ساده و در دسترس: باز و بسته کردن گیره‌ها یا ساخت آویزهای تزئینی، مهارت گرفتن را تقویت می‌کند.
  5. پازل‌های ساده و سه‌بعدی؛ تقویت حل مسئله و دست ورزی: پازل‌های چوبی یا مکعبی، استدلال منطقی و درک فضایی را بهبود می‌دهند.
  6. نقاشی و رنگ‌آمیزی برای بهبود خلاقیت: استفاده از مداد رنگی، آبرنگ یا رنگ انگشتی، عضلات دست و مهارت نوشتن را تقویت می‌کند.
  7. ساخت کاردستی با وسایل خانگی: با استفاده از نخ، مقوا، چسب و اشیای بازیافتی، خلاقیت و تفکر بازیافتی کودک را پرورش دهید.
  8. بازی با لگو و بلوک ساختمانی: ساخت سازه‌های ساده یا پیچیده، درک فضایی و کار گروهی را بهبود می‌بخشد.
  9. بازی‌های حسی و تقویت آگاهی لمسی: جابجایی برنج یا شن با دست، هماهنگی بین لامسه و بینایی را تقویت می‌کند.
  10. فعالیت‌های روزمره تمرین دست ورزی: بستن بند کفش، مسواک زدن یا باز و بسته کردن زیپ، استقلال و عزت نفس کودک را افزایش می‌دهد.

 

نکات کاربردی برای والدین و مربیان در تمرینات دست ورزی

تمرین دست ورزی در خانه و محیط آموزشی باید با ایجاد فضایی جذاب انجام شود. از موسیقی، شخصیت‌های کارتونی مورد علاقه کودک یا داستان‌های سرگرم‌کننده استفاده کنید تا او به انجام تمرینات برای تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف تشویق شود. به کودک اجازه دهید از بین چند بازی، گزینه مورد علاقه‌اش را انتخاب کند تا انگیزه‌اش افزایش یابد.

برای جلوگیری از یکنواختی، فعالیت‌های متنوعی مانند گرفتن، کشیدن، برش دادن و چسب زدن را در یک بازی ترکیب کنید. زمان‌بندی مناسب نیز مهم است؛ بازی‌های طولانی کودک را خسته می‌کنند، بنابراین فعالیت‌ها را در زمان‌هایی انجام دهید که ذهن کودک آماده است، به‌ویژه برای تمرینات دست ورزی برای پیش‌دبستانی. در نهایت، تلاش‌های کودک را با تشویق کلامی یا جوایز کوچک مانند برچسب‌های تصویری تحسین کنید.

 

تمرینات دست ورزی

 

نقش تمرینات دست ورزی در رشد شناختی و تحصیلی

تمرینات توان‌بخشی انگشت نه‌تنها برای تقویت جسم، بلکه برای رشد شناختی و منطقی کودکان طراحی شده‌اند. کودکانی که دستان قوی‌تری دارند، آمادگی بیشتری برای نوشتن، کشیدن خطوط و کنترل انگشتان نشان می‌دهند. بازی‌های مهارتی انگشتان مانند نخ کردن مهره‌ها یا ساخت لگو، دقت و تمرکز را افزایش داده و مهارت‌های حل مسئله و درک فضایی را تقویت می‌کنند. این توانایی‌ها پایه موفقیت تحصیلی هستند.

هر بار که کودک کاری را به تنهایی انجام می‌دهد، حس “من می‌توانم” در او تقویت می‌شود. این حس، انگیزه او را برای یادگیری و کسب موفقیت‌های بیشتر افزایش می‌دهد.

 

با دست ورزی آینده‌ای روشن برای کودک خود بسازید

مهارت‌های دست ورزی تأثیر زیادی بر زندگی روزمره و موفقیت تحصیلی کودکان دارند. این مهارت‌ها اعتماد به نفس و سلامت روان کودک را تقویت می‌کنند. با اختصاص زمان مشخصی در روز برای انجام فعالیت‌های حرکتی ظریف یا fine motor skills exercises، کودک خود را برای موفقیت‌های بزرگ‌تر آماده کنید. همین حالا یکی از تمرینات را انتخاب کنید و با افزودن آن به برنامه روزانه فرزندتان، به رشد حرکتی و شناختی او کمک کنید.

 

سوالات متداول

  • چه سنی برای شروع تمرینات دست ورزی مناسب است؟
    از حدود 2 سالگی که کودک علاقه به گرفتن اشیا نشان می‌دهد، می‌توان تمرینات برای تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف را آغاز کرد.
  • چگونه می‌توان تشخیص داد کودک در مهارت دست ورزی ضعف دارد؟
    اگر کودک در گرفتن مداد، قیچی یا انجام تمرینات دست ورزی برای پیش‌دبستانی مشکل دارد یا زود خسته می‌شود، با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
  • آیا تمرینات دستورزی برای کودکان با نیازهای ویژه مناسب است؟
    بله، بسیاری از تمرینات کاردرمانی برای دستورزی برای کودکان با نیازهای ویژه مناسب هستند، اما باید توسط متخصص شخصی‌سازی شوند.
  • چه ابزارهای ساده‌ای در خانه برای تمرین دستورزی وجود دارد؟
    ابزارهایی مانند چسب، قیچی، کاغذ، اسباب‌بازی، زیپ، دکمه و مهره‌های تسبیح برای انجام بازی‌های تقویتی عضلات کوچک دست کافی هستند.

 

مدت زمان مطالعه: 8 دقیقه

اختلال خواندن که با نام دیسلکسیا نیز شناخته می‌شود، یکی از چالش‌های یادگیری در کودکان است که در سال‌های اخیر بین کودکان ایرانی رواج پیدا کرده است. این اختلال کودک را از کسب برخی مهات‌های بنیادین مانند خواندن و حتی نوشتن محروم می‌کند؛ در نتیجه به مرور زمان کودک به لحاظ اعتماد بنفس و روابط اجتماعی منزوی می‌شود.

تشخیص زودهنگام و اقدام به درمان به موقع، از این آسیب‌ها جلوگیری می‌کند و کودک را در یادگیری مفاهیم جلو می‌اندازد. والدین و معلمان، به عنوان نزدیک‌ترین افراد به کودک، نقش مهمی در شناسایی علائم اولیه دارند. در این مقاله درباره این علائم مفصل صحبت خواهیم کرد.

 

اختلال خواندن (دیسلکسیا) چیست؟

برای درک بهتر علائم اختلال خواندن، بهتر است یکبار برای همیشه مفهوم این اختلال را یاد بگیرید. در یک توضیح جامع، دیسلکسیا یک اختلال عصبی-رشدی است. این اختلال بخشی از مغز را که مرتبط با درک آواها، فهم معنی یک کلمه واحد و ارتباط حروف با هم است را تحث تاثیر قرار می‌دهد. کودکان مبتلا به این اختلال مشکلات هوشی ندارند و بعضا بسیار باهوش هستند. افراد بزرگسال مبتلا به این اختلال هم ممکن است در نوشتن و حتی تلفظ برخی کلمات نیز دچار سردرگمی شود.

از آنجایی که این اختلال بین 5 الی 10 درصد بین کودکان ایرانی رواج پیدا کرده است، روزبه‌روز اهمیت افزایش آگاهی والدین و مربیان بیشتر می‌شود. این بیماری ممکن است رویکرد مشابهی با برخی از بیماری‌ها مانند کم هوشی و یا دیر خوانی داشته باشد، اما بیماری کاملا متفاوتی نسبت به آن‌ها شناخته می‌شود.

اختلال خواندن به بخشی از پردازش مغزی مرتبط می‌شود که وظیفه درک مفاهیم خواندنی را بر عهده دارد. این در حالی است که دیر خوانی عادی به علت مشکلات محیطی و عدم آموزش صحیح ایجاد می‌شود. بسیار مهم است که اختلال خواندن و نوشتن در کودکان دبستانی، با کم هوشی اشتباه گرفته نشود. این دانش آموزان گاها ضریب هوشی بسیار بالایی دارند.

 

علائم اختلال خواندن در سنین مختلف

همانطور که اشاره کردیم، اختلال خواندن معمولا در جایی خود را بروز می‌دهد که کودکان به طور جدی وارد فرآیند آموزش می‌شوند. این موقعیت از زمان پیش دبستانی آغاز و تا 8 الی 9 سالگی کاملا مشخص می‌شود. علائمی که در ادامه نام می‌بریم، معمولا با تمرین بهبود نمی‌یابند، بلکه نیازمند مداخلات تخصصی هستند.

علائم اختلال خواندن پیش دبستانی

  • ناتوانی در شناخت قافیه‌ها
  • سختی در یادگیری کلمات جدید
  • بیان نادرست شعرها یا داستان‌ها

علائم اختلال خواندن دبستان کلاس اول تا سوم

  • کندخوانی و توقف زیاد هنگام خواندن
  • گم کردن خط در متن
  • جابجایی حروف یا ترتیب کلمات؛ مانند «سبی» به‌جای «سیب»
  • تکرار خطاهای مشابه هنگام خواندن متون فارسی
  • مشکل در یادگیری کلمات با هجی غیر معمول
  • مشکل در درک مطلب
  • مشکل در یادگیری زبان جدید

 

علائم اختلال خواندن

 

انواع علائم اختلال خواندن

دسته بندی از نشانه‌های نارساخوانی تنها محدود به مواردی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم نمی‌شوند. متخصصان در یک دسته‌بندی دیگر این علائم را در گروه رفتاری، زبانی و عاطفی قرار می‌دهند. این علائم اغلب با هم بروز می‌کنند و می‌توانند بر روابط اجتماعی و انگیزه کودک تاثیر بگذارند. به همین علت هرچقدر هم بر روی حمایت عاطفی و آگاهانه والدین و مربیان تاکید کنیم، نمی‌توانیم عمق اهمیت حضور موثر ایشان را نشان دهیم.

علائم رفتاری

  • پرهیز کودک از خواندن با صدای بلند
  • بی‌میلی نسبت به تکالیف مدرسه
  • گم کردن خطوط یا سر خط در کتاب
  • عدم حفظ توجه به فعالیت‌های خواندنی
  • مشکل در هماهنگی حرکات مرتبط با خواندن و نوشتن

علائم زبانی

  • ناتوانی در درک واج‌ها (صداهای تشکیل‌دهنده کلمات)
  • دشواری در هجی‌کردن و ترکیب حروف
  • اشتباه مداوم در تلفظ برخی کلمات
  • مشکل در تمیز دادن حروف مشابه

علائم عاطفی

  • اضطراب یا خجالت هنگام خواندن در کلاس
  • افت شدید اعتماد به نفس
  • انزوا یا بی‌علاقگی نسبت به درس‌ها

 

علائم اختلال خواندن

 

تفاوت دیسلکسیا با چالش‌های یادگیری عادی

برخی از بیماری‌ها هستند که نتایج یکسان زبانی و عاطفی با دیسلکسیا برای کودک ایجاد می‌کنند. اما درک تفاوت این بیماری‌ها برای تشخیص افتراقی پزشک و گزارش صحیح علائم به متخصص اهمیت زیادی دارد.

 

تفاوت دیسلکسیا با دیرخوانی عادی

برخی از کودکان ممکن است تنها دیرآموز باشند یا تحت تاثیر عوامل محیطی قرار گرفته باشند. اختلال یادگیری هیچ ارتباطی با مشکلات حسی و جسمی کودک ندارد. این اختلال از تفاوت‌های فردی در پردازش زبان بوجود می‌آید. در حالی که در چالش‌های یادگیری کودکان دبستانی عمده مشکلات مرتبط با نحوه تدریس، مشکلات حسی کودک و یا مشکل در سازماندهی افکار باشد.

 

تفاوت دیسلکسیا با بیش فعالی

برخی اوقات افراد علائم اختلال خواندن را با بیماری‌های مختلف مانند بیش فعالی یا همان ADHD اشتباه می‌گیرند. این مسئله باعث می‌شود روش درمانی نامناسبی برای این کودکان در پیش گرفته شود و ریسک دیرکرد بهبودی را افزایش می‌دهد. در بیش فعالی مشکل کودکان در توجه و تمرکز است. این کودکان هیچ چالش در رمزگشایی کلمات و یا ارتباط آوایی حروف با یکدیگر تجربه نمی‌کنند.

از طرفی در هر دو اختلال کودکان دارای دامنه هوشی نرمال یا بالاتر هستند و نکته قابل توجه که ماجرا تشخیص را ساده‌تر می‌کند این است که خطاهای تکرار شونده در خواندن زمانی که کودک دچار ADHD باشد، دیده نمی‌شود؛ در حالی که ماجرا در دیسلکسیا کاملا برعکس است.

 

تفاوت دیسلکسیا با مشکلات بینایی 

همانطور که اشاره کردیم، دیسلکسیا یکی از مشکلات عصبی رشدی است و ارتباطی با اوضاع جسمانی کودک ندارد. اگر کودک دچار بینایی کم باشد و از عینک استفاده کند، احتمالا پس از یک مدت کوتاه علائم اختلال خواندن در کلاس اول برای ایشان رفع شود و شروع به یادگیری کند.

در حالی که اگر فردی دچار دیسلکسیا باشد، دچار خطاهای تکرارشونده در خواندن می‌شود و این خطاها با تمرینات عادی هم رو به بهبود نخواهند رفت. ویژگی کودکان دارای اختلال خواندن این است که در رمزگشایی و ارتباط بین حروف مشکل دارند.

 

علائم اختلال خواندن

 

علائم خاص دیسلکسیا در زبان فارسی

زبان فارسی ویژگی‌هایی دارد که می‌تواند باعث بروز علائم خاص‌تری در کودکان دارای اختلال خواندن شود. در این موارد معمولا کودک از برقراری ارتباط معنادار بین حروف و یا آوا و شکل ظاهری کلمه بازمی‌ماند و دچار بی اعتماد بنفسی می‌شود:

  1. اشتباه بین حروف مشابه: مانند جابجایی ب، پ، ت، ن، یا د، ر، ز و شکل ظاهری کلمات در زبان فارسی باعث اشتباه گرفتن صداها و کلمات می‌شود.
  2. سختی در درک کلمات استثنا: مانند تفاوت بین «خا» و «خوا». این شباهات حروف املای کلمات را بسیار سخت می‌کند و باعث اختلال خواندن در سنین پایه می‌شود.
  3. جابجایی ترتیب حروف در کلمات پیچیده: مانند «کتابخانه» که به شکل «کتابه‌خانه» به اشتباه نوشته می‌شود.

 

چگونه والدین می‌توانند علائم را شناسایی کنند؟

نقش والدین در شناسایی علائم حیاتی است. پیشنهاد می‌شود والدین موارد چک لیست دهگانه زیر را مد نظر داشته باشند:

  • کندی در خواندن کلمات جدید ناآشنا
  • مشکل در حفظ کردن شعرهای ساده مهدکودک
  • تاخیر در به حرف آمدن
  • عدم تشخیص فضاهای هندسی و ضعف حافظه دیداری
  • اشتباه مکرر در تلفظ
  • اشتباه در هجی کردن کلمات
  • مشکل در توالی حروف و اعداد
  • مشکل در فهم قافیه و ریتم
  • اجتناب از خواندن با صدای بلند و بی‌میلی به کتاب
  • مشکل در نامیدن رنگ‌ها یا اشیا

والدین اگر در خانه مشاهده کردند که کودک میلی به بازی‌های زبانی ندارد و یا داستان‌خوانی برای ایشان مشکل است، حتما باید این نشانه‌ها را جدی بگیرند و در اولین فرصت به متخصص مراجعه کنند.

همچنین تاثیر گفتگوی مستقیم را از خاطر نبرید. کودکان اگر شما را صبور و همدل ببینند، حتما مشکلات خود را در هر زمینه‌ای خصوصا یادگیری، بیان می‌کنند. فقط به هیچ عنوان آن‌ها را سرکوب و ناراحت نکنید.

 

نقش معلمان در شناسایی اختلال خواندن

معلمانی که با کودکان ابتدایی کار می‌کنند، با ویژگی کودکان دارای اختلال خواندن آشنا هستند و علائم این اختلال را به خوبی می‌شناسند. از آنجایی که مدرسه اولین محل تحصیل و شروع یادگیری جدی کودکان است، تشخیص اولیه اختلال یادگیری خواندن معمولا در همین موقع اتفاق می‌افتد.

اشتباهات مکرر در خواندن بلند، عدم هماهنگی بین گفتار و نوشتار و کند خوانی یا توقف زیاد هنگام خواندن برخی از علائمی هستند که توسط معلمان به خوبی درک می‌شوند و باید در زمان مناسب به والدین گزارش داده شوند. 

آزمون‌های پایه‌ای خواندن، بررسی واج‌آگاهی، بازی‌های زبانی و تمرین‌های تشخیص صداها یکی دیگر از ابزارهای معلم‌ها برای تشخیص علائم اختلال خواندن هستند.

 

علائم اختلال خواندن

 

چه زمانی باید به متخصص مراجعه کرد؟

اگر والدین و معلمان علائمی پایدار و شدید مشاهده کنند، مراجعه به متخصص ضروری است. نشانه‌های هشدار شامل:

  • سطح مهارت خواندن پایین‌تر از سن کودک
  • مشکل در یادگیری حروف الفبا حتی با صرف زمان زیاد
  • احساس شکست یا شرمندگی مکرر کودک
  • مشکل در به خاطر سپردن اسم اشیاء

اگر این علائم در کودک خود مشاهده کردید، حتما به گفتاردرمانگر، کاردرمانگر شناختی و یا روان‌شناس کودک و نوجوان حرفه‌ای و با تجربه مراجعه کنید. مراجعه زودهنگام فرآیند درمان را تا حد زیادی جلو می‌انداز و به بهبود افراد کمک می‌کند.

در هر سطح از اختلال و با بالا و پایین شدن شدت علائمی که پیشتر اشاره کردیم، روش‌های تشخیص بیماری متفاوت خواهد شد. گاهی متخصصان از تست‌های روان‌سنجی و شناختی برای تشخیص وجود بیماری استفاده می‌کنند. در این تست‌ها مشکلات شناختی و عصبی رشدی کودک بررسی خواهد شد. آزمون سیاهه خوانی هم تقریبا عملکرد مشابهی دارد توانایی کودک در تلفظ، درک صحیح و به ترتیب حروف کنار هم را نشان می‌دهد.

در نهایت برای اطمینان از عمق بیماری و شدت آن از تصویربرداری مغزی مانند نقشه مغزی لورتا در مراکز تخصصی استفاده می‌شود تا نحوه فعالیت امواج مغزی کودک درک شود. در صورتی که این امواج خارج از الگوی مورد نظر حرکت کنند، با استفاده از برخی بازی‌های رایانه‌ای برای تصحیح آن‌ها استفاده می‌شود.

 

سوالات متداول

  1. آیا کندخوانی همیشه نشانه دیسلکسیا است؟ خیر. کندخوانی گاهی به علل آموزش ضعیف و شرایط محیطی نامناسب است.
  2. چگونه می‌توان دیسلکسیا را از مشکلات بینایی تشخیص داد؟ در دیسلکسیا اختلال در آگاهی واجی و عدم توانایی برای رمزگشایی کلمات وجود دارد در حالی که در مشکلات بینایی ایرادی در در فرآیند پردازش اطلاعات وجود ندارد وتنها نقاط ضعف جسمی باید درمان شوند.
  3. آیا دیسلکسیا در پسران شایع‌تر است؟ تحقیقات علمی دقیق این مسئله را نشان نمی‌دهد، اما معمولا گزارش این اختلال در پسران بیشتر است.
  4. آیا دیسلکسیا با افزایش سن از نظر می‌رود؟ خیر. اما علائم آن با آموزش صحیح و مدیریت کنترل می‌شود.

 

نتیجه گیری

علائم اختلال خواندن نباید نادیده گرفته شود، زیرا این اختلال تنها مرتبط با تحصیل نیست و آینده عاطفی و اجتماعی کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد. آنچه که امروز ثابت شده است این است که هرچقدر درمان و پروسه انجام تمرینات زودتر شروع شود و علائم سریع‌تر مورد توجه قرار بگیرند، احتمال کنترل اختلال بیشتر می‌شود.

به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم اگر حتی چند نشانه کوچک هم در فرزند خود می‌بینید، حتما با متخصصان مشورت کنید و برای افزایش آگاهی، مقالات مرتبط با اختلال خواندن و علائم آن را مطالعه کنید. 

مدت زمان مطالعه: 10 دقیقه

اختلال خواندن در دانش‌آموزان ابتدایی و درمان آن یکی از نگرانی‌های اصلی والدین است که با روش‌های مناسب می‌تواند به طور موثری مدیریت شود؛ لازم به ذکر است که این اختلال نوعی مشکل یادگیری بوده و ارتباطی با میزان هوش کودک ندارد. در واقع با به کارگیری روش‌های مناسب درمان اختلال خواندن می‌توانید آن را به راحتی کنترل و درمان کنید.

 

چرا درمان اختلال خواندن برای آینده کودکان حیاتی است؟

درمان اختلال خواندن به عنوان مهم‌ترین دغدغه خانواده کودکان مبتلا به این بیماری شناخته می‌شود. این بیماری نه تنها مهارت‌های پایه‌ای کودک مانند خواندن و نوشتن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه تاثیر بسیار زیادی بر روی اعتماد به نفس و روابط اجتماعی او دارد. 

تا چند سال پیش امید زیادی به درمان اختلال یادگیری خواندن وجود نداشت، اما در دنیای امروز و با تحقیقات گسترده علمی صورت گرفته، درمان به‌موقع این اختلال با استفاده از روش‌های بالینی و دوره‌های تخصصی مانند دوره‌های سایت Dr.Plays، نقش مؤثری در بهبود مهارت‌های خواندن و افزایش کیفیت زندگی کودکان دارد.

درمان اختلال خواندن در کودکان

اختلال خواندن دیسلکسیا چیست و چرا درمان آن مهم است؟

اختلال خواندن و یا نارساخوانی به اختلال عصبی شناختی اشاره دارد که از تشخیص و پردازش دقیق اطلاعات دریافتی جلوگیری می‌کند. کودکانی که دچار نارساخوانی هستند، از درک صحیح آواها و دریافت معنی واحد یک کلمه ناتوان هستند.

این کودکان بعضا از سطح هوشی طبیعی و حتی بالایی برخوردار می‌باشند، در نتیجه نباید این بیماری با مشکلاتی مانند کم هوشی و یا مشکلات حسی اشتباه گرفته شود. گاهی برخی از مراجعین با شکایت از عدم بینایی صحیح فرزند به پزشک مراجعه می‌کنند، در حالی که اختلال بصری کودک مرتبط با تشخیص حروف و درک معنادار ارتباط آن‌ها با هم است. 

در همین راستا تشخیص افتراقی پزشک و یا والدین که اولین مربیان کودک هستند، بسیار اهمیت دارد. البته که تشخیص این بیماری نسبت به سایر بیماری‌ها کار بسیار سختی است و تنها متخصصان از عهده آن برمی‌آیند، اما نقش والدین در جدی گرفتن علائم قابل انکار نیست. والدین در صورت مشاهده علائمی مانند سخت یاد گرفتن کلمات یا عدم تشخیص ارتباط آواها با کلمات، در کنار مراجعه به پزشک، باید با مطالعه مقالات اختلال خواندن اطلاعات عمومی خود را در این زمینه افزایش دهد. 

 

علائم اختلال خواندن

مهم‌ترین گام پیش از درمان اختلال خواندن، تشخیص علائم این بیماری است. برخی از علائم ساده اما مهم وجود دارند که اگر مربیان و والدین به سادگی از آ‌ن‌ها گذر نکنند، درمان بیماری را سریع‌تر می‌کند. هر یک از علائم معمولا در سنین خاصی خود را نشان می‌دهد:

  1. علائم مرتبط در سنین پیش دبستانی و دبستان: در این سنین معمولا کودکان در صحبت کردن با سرعت مناسب، یادگیری کلمات جدید، تمییز کلمات با تلفظ و نوشتار مشابه، هجی کردن کلمات و خواندن روان چالش‌های زیادی تجربه می‌کنند.
  2. نشانه‌های رفتاری: برخی از نشانه‌های رفتاری در کودکان وجود دارند که پیش از درمان اختلال خواندن توسط معلم باید بررسی شوند. به طور مثال کودکان دچار نارساخوانی دچار کند خوانی هستند. این کودکان نمی‌توانند با سرعت مناسب مطالعه داشته باشند. از طرفی هجی کردن کلمات جدید و یا آنچه در حافظه دارند، بسیار سخت خواهد بود. در نهایت این کودکان منزوی‌تر شده و از خواندن اجتناب می‌کنند.
  3. ابزارهای تشخیص: خوشبختانه با پیشرفت علم، ابزارهای تشخیص به کمک متخصصان آمده‌اند. در آزمون‌ها سیاهه خوانی توانایی و قدرت کودک در تلفظ مرتبط با کلمه سنجیده می‌شود. همچنین نقشه مغزی لورتا تصویربرداری پیشرفته از فعالیت‌های الکتریکی است که کمک می‌کند منبع مشکلات عصبی شناختی را پیدا کنیم. برای مطالعه بیشتر درباره علائم پنهان و آشکار، بهتر است مقاله علائم اختلال خواندن را مطالعه کنید.

 

 

12 گام کلیدی برای درمان اختلال خواندن

مداخلات گام‌به‌گام اختلال خواندن، با تمرکز بر تشخیص دقیق و برنامه‌ریزی درمانی شخصی‌سازی‌شده، می‌توانند این اختلال را تا حد زیادی کنترل کنند. همانطور که گفتیم، نگرانی درباره درمان کودک خود نداشته باشید. همراه شما هستیم تا با طی کردن 12 گام برای درمان اختلال خواندن، بتوانید این اختلال را تا حد زیادی کنترل کنید.

 

تشخیص دقیق توسط متخصصان

پیشتر هم اشاره کردیم که علائم این بیماری با بسیاری از بیماری‌های مشابه یکسان است. به طور مثال ممکن است فکر کنید بی‌توجهی فرزند به نوشته‌ها به علت بیش فعالی است. در حالی که منبع این دو بیماری کاملا با یکدیگر فرق دارند. یکی از آن‌ها از اشکال مغز در پردازش می‌آید و دیگری مرتبط با تمرکز و توجه کودک است. درنتیجه تشخیص نهایی حتما باید زیر نظر پزشک صورت بگیرد.

 

ایجاد انگیزه در کودک

اعتماد بنفس کودک ناخودآگاه تحت تاثیر آموزش و بازدهی کمتر از هم سن و سال‌ها آسیب می‌بیند. فشار و سرکوب مادر و پدر می‌تواند اعتماد بنفس او را بدتر کند و باعث مشکلات روحی عمیقی در کودک شود. همراهی و صرف زمان بیشتر در این مسیر مسئله‌ای طبیعی است.

 

همکاری والدین و معلمان

معلم و والد کودک باید مستمر به هم درباره روند فرزند و راه درمانی پیش گرفته شده فیدبک بدهند. در این شرایط کارآمدی روش درمانی مشخص می‌شود.

 

 

طراحی برنامه درمانی شخصی سازی شده

درمان اختلال خواندن باید بر اساس شرایط کودک، ضریب هوشی و سلامت جسمانی او طراحی شود. در نتیجه خود کودک باید در مدت زمان زیادی تحت نظر پزشک قرار گرفته باشد. تفاوت‌های فردی در قسمت‌هایی از مسیر عصبی مغز کودکان باعث این بیماری می‌شود و شدت‌های مختلفی هم در پی دارد.

 

استفاده از روش‌های چند حسی

روش اورتون-گلینگهام و روش فرنالد در درمان اختلال خواندن، روش‌های آموزشی چندحسی هستند. در این روش مجموعه‌ای از حواس کودکان به کار گرفته می‌شود تا تجربه متفاوتی از یادگیری حروف و آواها در ایشان شکل بگیرد.

 

تقویت آگاهی واجی

تمرینات صوتی و قافیه‌محور در این مرحله به تقویت رمزگشایی و درک مطلب کمک می‌کنند تا کودکان بتوانند کلمات را بهتر تشخیص دهند. اگر کودکان در تشخیص کلمات با استفاده از آواها مشکل دارند، این تقویت می‌تواند بسیار موثر باشد. تفکیک صداها و تشخیص صداهای مشابه از تمرینات واجی هستند.

 

بازی درمانی خلاقانه

برخی از بازی‌ها که به کودکان در یادگیری کلمات کمک می‌کنند شامل: نقاشی حروف و کلمات و رنگ آمیزی آن‌ها، تکرار قافیه شعرها بعد معلم، ساختن کلمات با آهنربا و یافتن حروف گمشده.

 

بهره گیری از ابزارهای دیجیتال

برخی از اپلیکیشن‌ها هستند که صداها را برای کودکان در دفعات متعدد تکرار می‌کنند. همچنین کتاب‌های صوتی کودکان را با داستان و متن نوشتاری همراه می‌کند.

 

تمرینات خانگی ساده

یک سطح صاف را شن بریزی و از کودکان بخواهید با درگیر کردن حس لامسه، کلماتی که یاد گرفته است را روی شن بنویسد. فلش کارت‌هایی که در یک طرف آوای آن‌ها نوشته شده است و در طرف دیگر شکل نوشتاری کلمات، در مرور و تکرار کلمات بسیار موثر هستند.

 

نظارت و ارزیابی پیشرفت

اگر زیر نظر پزشک درمان را پیش ببرید، به صورت دوره‌ای از کودک تست‌هایی گرفته می‌شود تا میزان پیشرفت مشخص شود.

 

حمایت عاطفی کودک

همانطور که اشاره کردیم، اعتماد بنفش و سلامت روان کودکان در این مسیر معمولا تحت خطر قرار می‌گیرد. مهربانی و حمایت والدین و مربیان می‌تواند استرس ایشان را تا حد زیادی کاهش دهد.

 

استفاده از دوره‌های آموزشی

یکی از دوره‌های نوین و اثربخش در حوزه درمان اختلالات یادگیری، به‌ویژه دیسلکسی، دوره آموزشی Dr.Plays است. این دوره با بهره‌گیری از روش‌های بازی‌درمانی، تمرینات تعاملی و تقویت شناختی، به‌گونه‌ای طراحی شده که کودکان بتوانند بدون فشار، مهارت‌های خواندن، تمرکز، حافظه و دقت خود را بهبود ببخشند.

 

درمان اختلال خواندن در کودکان

 

روش‌های موثر درمانی 

روش‌های درمان اختلال یادگیری خواندن، مانند اورتون-گلینگهام و فرنالد، با توجه به ویژگی‌های شناختی کودک طراحی شده‌اند و در سال‌های اخیر، رویکردهای مختلفی برای درمان اختلال دیسلکسی توسعه یافته‌اند.

  • برنامه آموزشی ساختاریافته (Orton–Gillingham / Fernald): این روش درمان یک روش آموزشی چندحسی است. در این روش ارتباط بین صداها و حروف به کودکان آموزش داده می‌شود. از آنجایی که تعدادی از حواس پنجگانه در این روش درگیر می‌شوند، احتمال یادگیری کودک افزایش خواهد داشت. 
  • فرنالد (Fernald Method): روش فرنالد با تمرکز بر لامسه و تصویرسازی ذهنی، به کودک کمک می‌کند کلمات را از طریق تجسم و تکرار حسی به خاطر بسپارد.
  • بارتون (Barton Reading & Spelling System): رویکردی ساختاریافته و منظم است که به‌ویژه برای والدین و معلمان طراحی شده تا بتوانند گام‌به‌گام مهارت‌های خواندن و املا را به کودک آموزش دهند.

 

10 بازی جذاب برای درمان اختلال خواندن

برای درمان اختلال خواندن و نوشتن راهکارهای زیادی را نام بردیم. در این بخش روی بازی‌ درمانی برای اختلال خواندن تاکید بیشتری خواهیم داشت.

  • نقاشی حروف: از کودکان بخواهید حروفی که سخت متوجه می‌شوند را نقاشی کنند و سپس آن را به هر شکلی که می‌خواهند رنگ‌آمیزی کنند. با این کار تشخیص بصری آن‌ها تقویت می‌شود.
  • ساخت کلمات را آهنربا: درگیر کردن حس لامیه ممکن است روی آموزشی باشد که بر روی کودک موثر است. مرجع بصری و لمسی در یک زمان حیرت انگیز عمل خواهند کرد.
  • جستجوی کلمات: یک روزنامه به کودک بدهید و از او بخواهید کلمات خاصی را پیدا کند. سپس او را تشویق کنید و بازی را سخت‌تر کنید.
  • فلش کارت‌های صوتی: فلش کارت‌هایی که در یک طرف آن‌ها کلمه و طرف دیگر شکل آوایی آن‌ها نوشته شده است، در مرور مستمر و به خاطر سپردن کلمات به کودک کمک می‌کنند.
  • بازی آوایی: اسم دانش آموز را در بین هجاها تکرار کنید و همزمان کف بزنید.
  • کتاب‌های مصور: زمانی که کودکان در تشخیص کلمات به لحاظ آوایی و نوشتاری دچار مشکل می‌شوند، دیدن تصاویر می‌تواند حال آن‌ها را خوب کند.
  • بازی با کاغذهای رنگی: حروفی که کودکان در درک آن‌ها دچار چالش هستند، با رنگ‌های مختلف ترکیب کنید تا یادگیری بهتر صورت بگیرد.
  • یافتن حروف گمشده: اول اسم یک دانش آموز را حذف کنید و آن را صدا کنید. از دیگر کودکان بخواهید حدس بزند شما در حال صدا کردن چه کسی هستید.
  • بازی‌های آنلاین: برخی از بازی‌های آنلاین برای این دانش آموزان طراحی و توسعه داده شده‌اند. بازی باید در محیطی آرام و بدون سر و صدا صورت بگیرد. برای آشنایی بیشتر با این بازی‌ها مقاله بازی درمانی برای اختلال خواندن را مطالعه کنید.

 

نقش معلم در درمان اختلال خواندن

برای درمان اختلال خواندن در دانش آموزان ابتدایی و درمان آن نقش معلم غیر قابل انکار است. علت این اهمیت این است که محیط کلاس نخستین جایی است که کودک با مهارت‌های خواندن و نوشتن روبه‌رو می‌شود. معلم‌ها در محیط کلاس معمولا از ابزارهایی مانند کتاب صوتی و نشانک‌های کلمات استفاده می‌کنند تا از چند بعد مختلف مفاهیم و کلمات را به دانش آموزان آموزش دهند.

همچنین، تخصیص زمان اضافی برای خواندن و نوشتن، فشار روانی کودک را کاهش داده و به او اجازه می‌دهد با سرعت خودش پیش برود. این تمرینات باید بر اساس سطح خود دانش آموز به لحاظ سرعت و سن تنظیم شده باشد. در نهایت رابطه مثبت با معلم به دانش آموز کمک می‌کند تا بتواند اعتماد بنفس خود را تقویت کند و از فرآیند درمان اختلال خواندن توسط معلم ناامید نشود.

 

درمان اختلال خواندن در کودکان

 

چگونه والدین می‌توانند در خانه کمک کنند؟

نقش والدین در مسیر درمان اختلال خواندن تنها به حمایت عاطفی محدود نمی‌شود؛ آن‌ها می‌توانند با اجرای تمرین‌های ساده و هدفمند در خانه، پیشرفت کودک را تسریع کنند. برخی از این کارهای ساده شامل: 

  • نوشتن کلمات روی شن با کاغذهای زبر و درگیری حس لامسه کودکان یا همان رویکرد چندحسی (Multisensory)
  • بازی‌های ساده مثل کلمات هم‌قافیه یا یافتن کلمات مشابه در تابلوها در سفرهای خانوادگی
  • مطالعه‌ی کتاب‌های طنز و مصور با داشتن جذابیت بصری توجه و تمرکز را بالا می‌برند
  • استفاده از اپلیکیشن‌های معتبر مانند QUIZLET برای ایجاد فلش کارت، EXPLAIN EVERYTHING مانند یک تخته سفید برای دانش آموزان و MODMATH که همزمان خواندن و حل مسائل ریاضی را ساده می‌کند.

 

ابزارها و منابع مکمل برای درمان دیسلکسیا

راهکار برای اختلال خواندن تنها به مواردی که بالاتر اشاره کردیم خلاصه نمی‌شوند، برخی دیگر از این ابزارها شامل:

  • کتاب‌های پیشنهادی: 100 گام منظم برای درمان نارساخوانی” نوشته مصطفی تبریزی و کتاب نارساخوانی نوشته ساندار ریف دو تا از بهترین کتاب‌ها در زمینه اختلال خواندن هستند.
  • دوره‌های Dr.Plays: برخی از دوره‌های تخصصی که در سایت‌های معتبر مانند Dr.Plays برگزار می‌شوند، توسط بهترین اساتید طراحی و ضبط شده‌اند. در این دوره‌ها اطلاعات کاملی درباره نوع اختلال، روش‌های درمان و راهکارهای ساده و تخصصی با زبانی ارائه شده‌اند.

 

سوالات متداول

  1. بهترین سن برای شروع درمان دیسلکسیا چیست؟ پیش دبستانی تا اوایل دبستان یعنی بین 5 تا 8 سالگی
  2. آیا بازی درمانی به تنهایی کافی است؟ خیر. اما مکمل بسیار خوبی است. 
  3. چگونه معلمان می‌توانند به دانش‌آموزان دیسلکسیک کمک کنند؟ مدارس می‌توانند با ارائه زمان اضافه در امتحانات، تطبیق محتوای درسی با نیازهای کودک، و استفاده از منابع چندرسانه‌ای، محیطی عادلانه‌تر و حمایتی‌تر برای این دانش‌آموزان فراهم کنند.
  4. چگونه می‌توان پیشرفت کودک را ارزیابی کرد؟ استفاده از ترکیبی از ابزارهای علمی، مشاهده‌های رفتاری و بازخوردهای آموزشی. افزایش اعتماد بنفس کودک در خواندن و یا آزمون‌های استاندارد که هر چند ماه برگزار می‌شوند، نمای دقیقی از تعداد کلمات و جملات صحیح دانش آموزان می‌دهند.

 

نتیجه گیری

درمان دیسلکسی نیازمند ترکیبی از روش‌های علمی، بازی‌محور و حمایت عاطفی است. برخی از روش‌های معروف مانند درمان‌های چند حسی اورتون-گلینگهام یا روش فرنالد با تأکید بر لامسه و تجسم یک برنامه بلند مدت به خانواده‌ها می‌دهند تا بتوانند روند پیشرفت دانش آموز را ارزیابی کنند.

در کنار این روش‌ها، استفاده از بازی‌های آموزشی هدفمند می‌تواند یادگیری را برای کودک جذاب‌تر و ماندگارتر کند. دوره‌های تخصصی Dr.Plays نیز اطلاعات و آگاهی شما را به صورت علمی بالا می‌برد و راهکارهای خانگی و البته پزشکی بسیار خوبی متناسب با فرهنگ تربیتی ایران ارائه می‌کند.

در نهایت، مطالعه مقالات علمی به‌روز و معتبر درباره اختلال خواندن می‌تواند درک عمیق‌تری از ماهیت دیسلکسی و مسیرهای درمانی آن ایجاد کند.

مدت زمان مطالعه: 13 دقیقه

کودکان، مثل گل‌های ظریف باغ زندگی، پر از امید و زیبایی‌اند. اما حیف که گاهی چالش‌هایی مثل اختلال در خواندن، مسیر یادگیری‌شان را ناهموار می‌کند. شناخت انواع اختلال خواندن درهای موفقیت تحصیلی و اعتمادبه‌نفس را به روی آن‌ها باز می‌کند. شناسایی زودهنگام اختلالات خواندن در کودکان از افت تحصیلی جلوگیری می‌کند و جلوی سرخوردگی و مشکلات عاطفی را می‌گیرد. والدین، معلمان و متخصصان می‌توانند با آگاهی از انواع اختلال یادگیری خواندن، به کودکان کمک کنند تا با حس خوب بخوانند و یاد بگیرند. در این مطلب، با طبقه‌بندی اختلالات خواندن و راهکارهای قطعی برای غلبه بر آن‌ها آشنا می‌شوید.

اختلال خواندن چیست؟ نگاهی ساده به یک چالش بزرگ

اختلال خواندن، یا همان نارساخوانی (دیسلکسی)، مثل یک پازل پیچیده است که خواندن روان و دقیق را برای کودک دشوار می‌کند. این مشکل ربطی به هوش کودک ندارد؛ بلکه به نحوه پردازش اطلاعات در مغز مربوط است. اختلال خواندن مغزی، ریشه در تفاوت‌های عصبی دارد و می‌تواند از عوامل ژنتیکی، محیطی یا شناختی سرچشمه بگیرد. آمارها نشان می‌دهند که اختلالات خواندن در کودکان در ایران و جهان شایع‌اند و نیاز به توجه ویژه دارند.

جالب است بدانید که تفاوت اختلال خواندن با اختلال زبان  دو مسئله کاملا جداگانه هستند. اختلال زبان به مشکلات درک و بیان واژگان مربوط می‌شود، اما اختلال در خواندن، روی توانایی خواندن متون تمرکز دارد. گاهی هم این دو با هم همراه می‌شوند و چالش را پیچیده‌تر می‌کنند. اختلال خواندن و پردازش دیداری نیز ارتباطی تنگاتنگ دارند، اما هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.

نارساخوانی و اختلال یادگیری

طبقه‌بندی اختلالات خواندن: نقشه‌ای برای شناخت چالش‌ها

انواع اختلال خواندن مثل رنگ‌های مختلف یک طیف‌اند که هرکدام چالش‌های خاص خود را دارند. بیایید این نقشه را با هم کشف کنیم:

  • نارساخوانی (دیسلکسیا): شایع‌ترین نوع اختلال خواندن که با اختلال در رمزگشایی واژه‌ها همراه است. کودکان در تبدیل حروف به صداها و ساخت کلمات دچار مشکل می‌شوند.
  • مشکلات درک متن: گاهی کودک کلمات را می‌خواند، اما معنای متن برایش مثل یک معما باقی می‌ماند.
  • مشکل در ترکیب صداها: در این حالت، کنار هم گذاشتن صداها برای ساختن کلمه، مثل قطعات یک پازل سخت است.
  • اختلال ادراکی-حرکتی: هماهنگی چشم و دست برای دنبال کردن خطوط متن یا تمرکز روی کلمات به هم می‌ریزد.
  • خواندن با مکث‌های طولانی: این نشانه، مثل قدم زدن آهسته در مسیر خواندن، نشان‌دهنده تلاش زیاد کودک برای رمزگشایی است.

 

انواع نارساخوانی: شایع‌ترین چالش خواندن

نارساخوانی، مثل یک مهمان ناخوانده، خواندن را برای کودک سخت می‌کند. این اختلال خواندن عصبی می‌تواند ریشه در ژنتیک یا تفاوت‌های مغزی داشته باشد. انواع نارساخوانی شامل موارد زیر است:

  • نارساخوانی فونولوژیک: کودک در تشخیص و دستکاری صداها (واج‌ها) مشکل دارد و پردازش نادرست نشانه‌های نوشتاری باعث سردرگمی او می‌شود.
  • نارساخوانی سطحی: کودک کلمات آشنا را به‌صورت کلی تشخیص نمی‌دهد و به خواندن کلمه به کلمه وابسته است.
  • نارساخوانی ترکیبی: ترکیبی از مشکلات فونولوژیک و سطحی که خواندن را پیچیده‌تر می‌کند.
  • نقش نامگذاری سریع (RAN): سرعت پایین در نامگذاری اشیاء یا رنگ‌ها می‌تواند نشانه‌ای از نارساخوانی باشد. خواندن با مکث‌های طولانی هم یکی از نشانه‌های بارز این اختلال است.

 

نشانه‌های نارساخوانی در سنین مختلف

اختلالات خواندن در کودکان در هر سنی چهره متفاوتی دارند. در پیش‌دبستانی، ممکن است کودک در یادگیری حروف یا گفتار تاخیر داشته باشد و از کتاب خواندن فراری باشد. در دبستان، مشکلات درک متن، دیکته ضعیف یا دشواری در تشخیص صداها خودش را نشان می‌دهد. در نوجوانی، این چالش‌ها می‌توانند به افت تحصیلی و کاهش اعتمادبه‌نفس منجر شوند. علل این مشکلات متنوع‌اند؛ از ژنتیک گرفته تا اختلال خواندن عصبی که پردازش زبانی مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

اختلال خواندن و نوشتن

ابزارهای تشخیص نارساخوانی

تشخیص انواع اختلال خواندن مثل پیدا کردن سرنخ در یک معما نیاز به ابزارهای دقیق دارد. آزمون‌های روان‌شناختی و ارزیابی‌های تخصصی خواندن، مثل بررسی سرعت و دقت خواندن یا مهارت‌های املایی، تصویر روشنی از مشکل ارائه می‌دهند. بازی‌های درمانی برای تقویت آگاهی واجی از ابزارهای مدرن این مسیر هستند.

اختلال خواندن و پردازش دیداری: وقتی چشم و مغز هماهنگ نیستند

اختلال خواندن و پردازش دیداری مثل یک لنز نافوکوس عمل می‌کند. کودک ممکن است حروف مشابه (مثل “ب” و “پ”) را اشتباه بگیرد، خطوط متن را گم کند یا حروف را برعکس ببیند. این مشکلات از عدم هماهنگی چشم و مغز سرچشمه می‌گیرند. تست‌های ادراک بصری و تمرین‌های تعاملی، مثل بازی‌های تقویت هماهنگی چشم و دست، می‌توانند این چالش را برطرف کنند.

اختلال در رمزگشایی واژه‌ها: وقتی حروف به صدا تبدیل نمی‌شوند

اختلال در رمزگشایی واژه‌ها مثل گیر کردن در اولین پله خواندن است. کودک نمی‌تواند حروف را به صداها وصل کند یا صداها را برای ساخت کلمه ترکیب کند. ضعف پردازش شنیداری در خواندن و مشکلات حافظه کوتاه‌مدت، این فرآیند را سخت‌تر می‌کنند. تست‌های رمزگشایی و آواشناسی، همراه با تمرین‌های آواشناختی مثل شناسایی صداهای کلمات، می‌توانند این مهارت را تقویت کنند.

تمرین‌های آواشناختی و بازی‌های شنیداری

رمزگشایی، قلب خواندن است. مشکل در ترکیب صداها می‌تواند خواندن را به یک چالش بزرگ تبدیل کند. بازی‌های آواشناختی، مثل تشخیص صداهای ابتدایی کلمات یا ساخت کلمات قافیه‌دار، به کودکان کمک می‌کنند تا صداها را بهتر بشناسند. بازی‌های تقویت حافظه شنیداری، مثل تکرار دنباله کلمات، حافظه کاری را تقویت کرده و خواندن را روان‌تر می‌کنند.

تعریف اختلال خواندن

مشکلات درک متن: وقتی معنا گم می‌شود

خواندن فقط کنار هم گذاشتن کلمات نیست؛ فهمیدن داستان پشت آن‌هاست. مشکلات درک متن باعث می‌شود کودک نتواند ایده اصلی متن را پیدا کند یا به سوالات پاسخ دهد. این مشکل به ضعف در استدلال یا حافظه کاری برمی‌گردد. استراتژی‌های خواندن فعال و بازی‌های شناختی، مثل پازل‌های داستانی، می‌توانند درک متن را تقویت کنند.

اختلال ادراکی-حرکتی: وقتی حرکت و خواندن هماهنگ نیستند

اختلال ادراکی-حرکتی مثل رقص ناهماهنگ چشم و دست است. کودک ممکن است در دنبال کردن خطوط متن یا نوشتن همزمان با خواندن مشکل داشته باشد. بازی‌های ادراکی-حرکتی، مثل پرتاب توپ به حروف یا نقاشی تعاملی، هماهنگی را بهبود می‌بخشند.

تفاوت اختلال خواندن با اختلال زبان: دو مسیر متفاوت

تفاوت اختلال خواندن با اختلال زبان مثل تفاوت نقاشی و شعر است. اختلال زبان به مشکلات واژگان و گرامر مربوط می‌شود، اما اختلال در خواندن روی خواندن متون تمرکز دارد. کودکی با اختلال زبان ممکن است در فهم جملات پیچیده مشکل داشته باشد، در حالی که کودکی با نارساخوانی در رمزگشایی کلمات گیر می‌کند. آزمون‌های زبان‌شناسی و خواندن، این تفاوت‌ها را روشن می‌کنند.

اختلال خواندن چیست

ابزارهای تشخیصی: کلید موفقیت

ابزارهای تشخیصی مثل چراغی در تاریکی، مسیر را روشن می‌کنند. آزمون‌های روان‌سنجی، ارزیابی‌های خواندن و فناوری‌های نوین مثل نوروفیدبک، به شناسایی دقیق انواع اختلال خواندن کمک می‌کنند. تشخیص زودهنگام، اعتمادبه‌نفس کودک را حفظ کرده و از مشکلات تحصیلی جلوگیری می‌کند.

بازی‌های درمانی: یادگیری با لبخند

بازی‌های درمانی، مثل یک جادوی شاد، اختلالات خواندن در کودکان را به فرصتی برای رشد تبدیل می‌کنند. این بازی‌ها انگیزه کودک را بالا می‌برند، یادگیری را لذت‌بخش می‌کنند و مهارت‌های شناختی را تقویت می‌کنند. بازی‌های فونولوژیک، مثل کارت‌های قافیه‌دار، آگاهی واجی را بهبود می‌بخشند. بازی‌های بصری، پردازش نادرست نشانه‌های نوشتاری را اصلاح می‌کنند. بازی‌های شناختی هم حافظه و تمرکز را تقویت می‌کنند. ترکیب این بازی‌ها با آموزش‌های تخصصی در خانه و مدرسه، معجزه می‌کند.

راهنمای والدین و معلمان

والدین عزیز! با دیدن علائمی مثل مشکل در تشخیص حروف یا خواندن با مکث‌های طولانی، هوشیار باشید. با تشویق و ایجاد فضایی آرام، اعتمادبه‌نفس کودک را تقویت کنید. معلمان می‌توانند با بازی‌های آموزشی و همکاری با متخصصان، یادگیری را جذاب کنند. اپلیکیشن‌های تعاملی و کتاب‌های مناسب، ابزارهای مفیدی برای خانه هستند.

نتیجه‌گیری

انواع اختلال خواندن، از نارساخوانی تا مشکلات درک متن، چالش‌هایی هستند که با تشخیص زودهنگام و راهکارهای خلاقانه، قابل مدیریت‌اند. بازی‌های درمانی، آموزش‌های تخصصی و حمایت والدین و معلمان، کلید شکوفایی استعدادهای کودکان است. با مشورت متخصصان و استفاده از منابع معتبر، می‌توانید به کودکتان کمک کنید تا با اعتمادبه‌نفس بخواند و بدرخشد.

مدت زمان مطالعه: 7 دقیقه

بر اساس تحقیقات صورت گرفته در زمینه رشد و تربیت مهارت‌های کودکان دست ورزی به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه حرکتی شناخته شده است. برای کودکان، دست‌ها وسیله درک و کشف دنیای اطراف می‌باشند؛ از گرفتن اسباب بازی تا برداشتن وسایل از روی زمین و حتی نقاشی کشیدن، همگی به شناخت بیشتر کودک از محیط اطراف کمک می‌کنند. 

دستورزی یا همان حرکات ظریف به کمک دست‌ها، وظیفه مهمی در ساخت توانایی‌های پایه بچه‌ها دارند. شناخت ذهنی، عاطفی و حرکتی کودکان تا حد زیادی به درست پشت سر گذاشتن این مرحله بستگی دارد. به همین خاطر در این مقاله درباره تاثیرات دست ورزی بر رشد کودک و روش‌های تقویت آن صحبت خواهیم کرد.

 

دستورزی چیست

 

دست ورزی چیست؟

تصور کنید که کودک می‌خواهد مدادی را بردارد و شروع به کشیدن نقاشی کند. در این حالت تمام حرکاتی که توسط دستان و انگشتان کودک دلبندمان انجام می‌شوند، به عنوان  مهارت‌های حرکتی ظریف یا همان دست ورزی شناخته می‌شوند. 

تمام کارهای روزمره که به هماهنگی انگشتان و دست‌ها نیاز دارند، جزء مهارت دست ورزی شناخته می‌شوند. نوشتن، نخ کردن، بریدن، نقاشی کشیدن، بستن بند کفش یا حتی بستن دکمه لباس مثال‌هایی از مهارت دست ورزی هستند.

برخلاف مهارت‌های حرکتی ظریف، برخی حرکات درشت نیز وجود دارند که بیشتر عضلات و استخوان‌های کودکان را هدف می‌گیرند. راه رفتن، دویدن، خزیدن و غلت زدن برخی از مهارت‌های حرکتی درشت هستند که انگشتان و مچ دست را معمولا درگیر نمی‌کنند.

 

تاثیر بر رشد حرکتی کودکان

هدف از انجام فعالیت‌های دست ورزی، تقویت عضلات دست و انگشتان است. انجام فعالیت‌هایی مانند خمیر بازی، قیچی کردن کاغذ و یا ورق زدن کتاب، همگی باعث افزایش قدرت کودک و تقویت عضلات دست ایشان می‌شوند.

یکی دیگر از اهداف دست ورزی، بهبود هماهنگی چشم و دست کودکان است. از طریق انجام تمرینات مرتبط با دست ورزی، کودک یاد می‌گیرد آنچه را که با دست لمس می‌کند، با چشم دنبال کند. هماهنگی چشم و دست مهارت پایه‌ای است در ادامه به برداشت قاشق یا حتی مسواک زدن کودک کمک خواهد کرد.

در نهایت اگر کودک به اندازه کافی تمرین داشته باشد، دقت و کنترل بالاتری در حرکات پیدا می‌کند. کنترل حرکتی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که کودکان بین 2 تا 7 سال باید بدست بیاورند.

 

اهداف دست ورزی

 

نقش دست ورزی در توسعه شناختی و یادگیری

یکی دیگر از فواید استفاده از ابزار دستورزی، رشد شناختی کودک است. این فعالیت‌ها تنها در افزایش قدرت فیزیکی کودکان موثر نیستند بلکه در رشد مغز هم نقش مهمی ایفا می‌کنند. 

همانطور که می‌دانید با انجام هر فعالیت یا مسیر عصبی جدیدی در مغز بوجود می‌آید و یا اینکه مسیرهای موجود در زمینه حل مسئله، تفکر منطقی و تمرکز تقویت می‌شوند. نهایتا تمرکز بر رشد این مهارت‌ها باعث توسعه شناختی و یادگیری کودکان خواهد شد.

وقتی که به کودکان برای هماهنگی دست و انگشتان تاکید می‌شود، در طی زمان تمرکز، دقت و توجه آن‌ها پیشرفت می‌کند. پس در محیط‌های آموزشی این روش برای پرورش تمرکز کودکان موثر واقع می‌شود.

در نهایت یکی دیگر از ابعاد شناختی که در این سن باید تا حدی رشد پیدا کنند، بحث حل مسئله و پشتکار است. زمانی که کودک در انجام حرکات ظریف و هماهنگی دست و انگشت با چالش روبه‌رو می‌شود، سراغ راهکارهای خلاقانه می‌رود که برای او بسیار کاربردی است.

 

دست ورزی و رشد اجتماعی-عاطفی کودک

نکته مثبت درباره فعالیت‌های دست ورزی، تاثیری است که بر رشد اجتماعی و عاطفی کودک می‌گذارند. این فعالیت‌ها ذاتا به گونه‌ای هستند که  حس استقلال و اعتماد بنفس را در کودک تقویت می‌کنند. شرایطی را تصور کنید که کودک برگه‌ای را که روی آن نقاشی کشیده است را از دفتر جدا کرده و به دیگران نشان می‌دهد. در این موقعیت کودک حس می‌کند که می‌تواند به تنهایی از پس کارهای خود بربیاد.

معمولا در محیط‌های آموزشی مانند مهد کودک‌ها یا حتی جمع‌های فامیلی، کودکان به صورت گروهی کار دستی درست می‌کنند یا با خمیر بازی شهر می‌سازند. این بازی‌ها مفاهیم اجتماعی عمیقی مانند نوبت‌گیری، همکاری و گفت‌وگو را به صورت غیر مستقیم در ذهن کودک نهادینه می‌کنند.

شاید فکر کنید که مهارت‌های حرکتی ظریف تاثیر چندانی بر تخلیه هیجانات کودکان ندارند اما اشتباه می‌کنید. تحقیقات نشان داده‌اند که برخی از حرکات دست‌ورزی مانند فشار دادن خمیر بازی و یا تلاش برای حرکت دادن برخی از اسباب بازی‌ها، باعث تخلیه مثبت هیجان و بروز احساسات درونی در کودکان می‌شوند.

 

مهارت های حرکتی ظریف

 

زمان مناسب برای شروع تقویت دست ورزی

پزشکان اشاره می‌کنند که فرآیند تقویت عضلات دست و مهارت‌های حرکتی ظریف از همان ابتدای تولد و 2 ماهگی آغاز می‌شود و بهترین زمان رشد آن تا 6 سالگی است. 

در زمان نوزادی کودک اولین تلاش‌ها را برای در دست گرفتن و یا فشار دادن جغجغه و آویزهای بالای تخت را از خود نشان می‌دهد. گرفتن وسیله، پرتاب کردن و فشار دادن آن‌ها به تقویت عضلات دست کمک می‌کند.

از سن 2 تا 5 سالگی دامنه این حرکات بیشتر می‌شود و والدین با فراهم کردن بازی‌های مناسب برای رشد این مهارت، می‌توانند موثر واقع شوند. در بازه زمانی کودکی تا ورود به پیش دبستانی، سرگرمی‌هایی مانند چیدن پازل، بازی کردن با گل، کار با قیچی مخصوص کودکان و البته نقاشی کشیدن به تقویت مهارت کمک خواهد کرد.

اگر کودکی دارید که در بازی سنی 2 تا 7 سال قرار دارد و درباره مهارت‌های ظریف او اطمینان ندارید، بهتر است نشانه‌های زیر را در کودک چک کنید و در صورت وجود هر کدام با پزشک مرتبط مشورت کنید و کودک را مشغول ابزارهای دست‌ورزی کنید:

  • ناتوانی در گرفتن مداد یا قاشق
  • بی‌علاقگی به رنگ‌آمیزی یا بریدن با قیچی
  • خستگی زودهنگام حین فعالیت‌های دستی
  • انجام کند یا نامرتب فعالیت‌های روزمره مثل بستن زیپ

 

نقش والدین و مربیان در تقویت دست ورزی

والدین و مربیان مهد کودک نقش بزرگی در تقویت عضلات دست و انگشتان کودک بازی می‌کنند. مهم‌ترین نقش بزرگ‌ترها آماده کردن محیط و ایجاد بستر برای بازی است. محیط کودکان باید امن و غنی از اسباب بازی‌هایی باشد که در عین سرگرم کننده بودن، عضلات کودکان را تقویت بکنند.

والدین باید اجازه استقلال در فعالیت‌های روزمره را به فرزندان بدهند و از ابزار محبت با انجام دادن کارهای شخصی آن‌ها پرهیز کنند. اجازه بدهید فرزندان خودشان لباس بپوشند و با چند بار بالا و پایین بستن دکمه‌ها، هماهنگی بین چشم و دست را یاد بگیرند. 

در مهد کودک مربیان کودکان را به سمت انجام بازی‌هایی مانند نقاشی کشیدن یا کامل کردن پازل هدایت می‌کنند. بهتر است والدین هم در طول روز زمانی را اختصاص به انجام مهارت‌های دست ورزی بدهند. بازی کردن با گل، نقاشی همراه با کودک و درست کردن کاردستی مثال‌هایی از بازی‌های مورد علاقه کودکان هستند.

در تمام طول بازی این مسئله را در خاطر داشته باشید که کودکان از تشویق انگیزه زیادی دریافت می‌کنند. لذا این مورد را از ایشان دریغ نکنید و اجازه دهید از حضور و تشویق شما اطمینان خاطر داشته باشند.

 

چطور دست ورزی را در کودکان تقویت کنیم؟

تجربه فرزندپروری با تمام آموزش‌هایی که به صورت یکسان به مادران و مربیان داده می‌شوند، همیشه یونیک و خاص است. درنتیجه هر مادری در این مسیر ممکن است تجربه جدید و جالبی داشته باشد که به اشتراک گذاشتن آن شاید انگیزه و راهکاری باشد برای دیگر افرادی که شرایط مشابه دارند. پس حتما تجربیات خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بذارید.

اما سوالی که در نهایت بسیار پرسیده می‌شود این است که چطور دستورزی را در کودکان تقویت کنیم؟ برای پاسخ به این سوال در ادامه 11 راهکار طلایی برای تقویت عضلات دست کودکان آورده‌ایم:

  1. خمیر بازی و ساختن از روی الگوها
  2. حل کردن پازل و جورچین
  3. تلاش برای نقاشی و رنگ‌آمیزی مرتب
  4. استفاده از انبر برای در دست گرفتن اسباب بازی‌ها
  5. انجام ماز و غلتاندن انواع توپ و تیله بر روی سطوح
  6. گل بازی کردن و سفالگری
  7. نخ کردن مهره
  8.  بازی با گیره‌های لباس، اسفنج و قطره‌چکان
  9. بازی با ساختنی‌ها و لگو
  10. کاردستی ساختن با استفاده از قیچی و ساختن اوریگامی ساده
  11. باز و بسته کردن درب ظرف‌های کوچک

تیم دکتر بازی‌ها همچنین دوره‌های خوبی برای تقویت مهارت‌های دست ورزی کودکان شما ترتیب دیده است. این دوره‌ها که مخصوص والدین و متخصصین طراحی شده شامل راه‌هایی برای بازی سازی و کار با کودک برای تقویت این مهارت مهم و کلیدی است. یکی از این دوره‌ها دوره دست ورزی 4 تا 7 سال است که شما می‌توانید آن را تهیه کنید و از مزایای آن بهره مند شوید.

 

نتیجه‌گیری

دست ورزی تنها ابزاری برای ارتقاء دامنه فعالیت‌های فیزیکی کودکان نیست. کودکان با انجام فعالیت‌های دست ورزی، رشد اجتماعی و عاطفی زیادی تجربه می‌کنند. با تقویت این مهارت ساده ولی مهم، کودکانی مستقل، خلاق، متمرکز و آماده برای ورود به مدرسه تربیت می‌شوند.

اگر والدین و یا مربی کودکان بین 2 الی 7 سال هستید، همین حالا درباره مهارت دست ورزی در سایت‌های معتبر مطالعه کنید و ابزارهای پیشنهادی را در بخشی از برنامه روزانه ایشان قرار دهید. برای ایده‌های بیشتر می‌توانید مقالات مهارت‌های دست‌ورزی در کودکان و بازی‌های تقویت‌کننده دست‌ورزی را مطالعه کنید و از راهکارهای عملی با توجه به شخصیت فرزندان بهره‌مند شوید.

مدت زمان مطالعه: 8 دقیقه

برای جستجو تایپ کرده و Enter را بزنید